*9/5/2019 tarihli ve 1044 sayılı Cumhurbaşkanı Kararnamesi ile bir takım değişiklikler gerçekleştirildi;
Bu kararname ile;
- Bazı istisnalar hariç (kamu kurum ve kuruluşları) üretim ile tüketimin aynı ölçüm (bağlantı) noktasında olma şartı ile birlikte GES için çatı/cephe uygulamalı olması zorunluluğu getirilmiştir.
- Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı lisanssız elektrik kurulu güç üst sınırı 5MW’a yükseltilmiş,
- İhtiyaç fazlası elektrik tesisin işletmeye giriş tarihinden itibaren 10yıl süreyle kendi elektrik tarifesi aktif enerji bedeli üzerinden satılabilecektir,
- C bendi daha çok kamu kurumlarına yönelik bir karar olarak dikkat çekerken, tüketimi yüksek olan bir belediye arazi kurulumu gerçekleştirebilir ve tüketimleri çeşitli belediye aboneliklerinin olduğu (aynı abonelik türü olmak kaydıyla) muhtelif yerler olabilir.
- Mesken kooperatiflerinde ortaklar aynı tüketim noktasında olamayacağına göre ve arazi uygulamasına izin verilmediğine göre kooperatiflerin durumu muallakta kalmış.
- Elektrik tüketildiği yerde üretilecek, bu sayede şebekelerde ilave kapasite artışı oluşacaktır.
- Yeni dönem lisanssız üretimin ana unsurları: 5 MW üst sınır, aylık mahsuplaşma, aynı bağlantı noktasında bağlantı gücü kadar tesis, tükettiğin yerde üret, fazla üretime aktif enerji bedeli üzerinden teşvik, çatı üstü GES zorunlu, araziye GES kurulumu yok (kamu hariç).
- YEKDEM fiyatları yeniden belirlenerek GES, RES, BES ve JES için olan ayrı birim fiyatları kalkıp, bütün yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilen elektrik için tek fiyat üzerinden 10 yıl süreyle alım yapılacak.
- “tek zamanlı aktif enerji bedeli” meskenlerde kilovat saat başına 26 kuruş çıvarında, ticarethanelerde bu rakam 39 kuruş ve sanayide 36 kuruş çıvarında. Organize Sanayi Bölgeleri’nde bu rakam OSB ye göre değişmektedir.
YEKDEM’in yeni hali olması sebebiyle bu fiyatlarda 31.12.2020 tarihine kadar kurulacak işletmeler için geçerli, bu fiyatlar için 1.5 yıllık bir süre öngörülürken bu tarih sonrası durum şu an için netlik kazanmamış durumda.
Metinde çıkarılan kelimeler çizilerek, yeni eklenenlerde mavi renkle belirtilerek karar özetlenmiştir; YEK Değişiklik Maddeleri
**12.05.2019 tarihli ve 30772 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan “Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği” ile beklenen aylık mahsuplaşma düzenlemesi resmiyete kavuştu.
Toplamda 41 maddeden oluşan “Elektrik Piyasasında Lisansız Elektrik Üretim Yönetmeliği”ne ulaşabilirsiniz; “Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği”
- 12 Mayıs 2019 itibarıyla 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu kapsamında Lisanssız Üretim Yönetmeliği ve Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmeliğin Uygulanmasına Dair Tebliğ birleştirilerek “Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmelik” çatısı altında birleştirilmiştir,
- Yeni Lisanssız Üretim Yönetmeliğine göre eskiden olduğu gibi TEİAŞ artık kapasite açıklamayacak ve sadece teknik kısıtlara (kısa devre akımı) bakacak,
- Lisanssız üretim yönetmeliğindeki en önemli değişiklik aylık mahsuplaşma olacak. Aylık mahsuplaşma, yeni çağrı mektubu sahibi üreticiler için uygulanacak,
- Kamu dışında arazi tipi GES projelerinin yapılmasında Madde 11 (3)’ de “…Güneş enerjisine dayalı üretim tesisleri ancak çatı ve cephe uygulaması olarak gerçekleştirilebilir.” ifadesiyle ihtimaller son bulmuştur. Yine aynı madde de enerji kooperatifleri için arazi uygulaması imkanı ortadan kaldırılmıştır.
- Sanayiciler, ticarethane sahipleri kendi çatılarına kuracakları GES’lerle elektrik faturalarını asgariye düşürecekler. Hem tüketici kazanacak, hem de yenilenebilir kaynaklar ülke ekonomisine kazandırılmış olacaktır.
- Madde 28 (1)’de yer alan “Lisanssız üretim yapan gerçek ve tüzel kişilerin bir dağıtım bölgesinde kurulu üretim tesisinde ürettikleri enerji, ancak aynı dağıtım bölgesi içerisinde yer alan ve aynı kişiye ait tüketim tesisi ya da tesislerinde tüketilebilir” ifadesi ile çatısına Güneş Enerjisi Santrali kuran bir işletmeci dağıtım şirketleri sınırları içinde kendisine ait başka bir tüketim tesisi ile mahsuplaşma yapabilir. Bu aynı zamanda yönetmelik kapsamında kurulacak tesislerde üretim ve tüketim tesislerinin aynı dağıtım bölgesi içinde olması gerektiği anlamına da gelmektedir.
- Sektörün beklediği “Aylık Mahsuplaşma“ya ait bölüm Madde 26’da “Aylık Mahsuplaşma Uygulaması” başlığı ile verilmiştir.
- 5ç kapsamına giren tesisler için fazla üretim söz konusu olmayacak, şebeke depo gibi kullanılmayacak ve fazla üretim ücretsiz olarak alınacak, (istisnalar hariç bu tip tesisler aylık tüketimin tamamını karşılayamamakta)
- Tarımsal sulamaya dair özel koşulda Madde 11 (4)’de ilgili diğer mevzuat hükümlerine uygun olması halinde, tarım arazilerinin bir kısmında tarımsal sulama amacıyla bu yönetmelik kapsamında üretim tesisi kurulabilir. Ancak ilgili üretim tesisinin kurulu gücü söz konusu sulama tesisinin bağlantı anlaşmasındaki sözleşme gücünden fazla olamaz.” yer alarak tarımsal sulama imkanı açılmıştır.
- “Geçici Madde 1 ve 2” de mevcut çalışmakta olan 5(Ç) maddesi kapsamında GES Projeleri ve 10 kW altı Çatı tipi GES projelerinde yönetmeliğin yayımlanma tarihinden 60 gün içinde başvuru yaptıkları sürede Aylık Mahsuplaşmadan yararlanabilinecek iken Çağrı Mektubu almış yalnız daha geçici kabulü yapılmamış 5(Ç) maddesi kapsamında GES Projeleri ve 10 kW altı Çatı GES Projeleri otomatik yeni yönetmeliğe göre işlem görecek ve Aylık Mahsuplaşma otomatik devreye girecek.
- Madde 24 (7)’de “Lisanssız üreticiler bu yönetmelik kapsamındaki üretimleri için ikili anlaşma ve/veya organize toptan elektrik piyasalarında satış yapamazlar.” ifadesi ile “Yap-İşlet-Devret” modelinin imkanı tanınmamıştır.
- Madde 29 (1)’de yer alan “Aynı tarife grubunda yer alan ve aynı bağlantı noktasına bağlanan veya elektrik enerjisi tüketimleri tek bir ortak sayaç ile ölçülebilen bir veya birden fazla gerçek ve/veya tüzel kişiye ait tesislerde tüketilen elektrik enerjisi için tüketimlerini birleştirerek bu yönetmelik kapsamında üretim tesisi ya da tesisleri kurabilir. Tüketim birleştirmeye katılan kişilerin her birinin ayrı ayrı tüketim tesisi ya da tesislerinin olması gerekir. İşhanı, alışveriş merkezi ve sanayi sitesi gibi tüketim noktalarında ayrı tüketim tesisi olmayan kişiler tarafından yapılacak tüketim birleştirme başvurularında o ölçüm noktası itibarıyla elektrik tüketimi gerçekleştirildiğini tevsik edici bilgi ve belgeler sunulur.” ifade ile de AVM’lerin içindeki işletmeciler gibi durumlarda kooperatif kurmadan GES kurmalarının önü açılmış.
- 24.Madde’de yer alan net enerji terimiyle beraber mahsuplaşma kWs bazında olacağı için kalan fazla enerji üretimi için dağıtım bedeli geçerli olacaktır.
- Ayrıca mevcut kurulu 5375 MW’ı da ilgilendiren çok önemli kısımları var, bunlardan biri;
- Görevli tedarik şirketi on yıl süre ile satın almakla yükümlü olduğu bu ihtiyaç fazlası elektrik enerjisi için kaynak bazında toplayarak yapılacak ödemeyi belirleyecek ve ilgili fatura dönemi için piyasa işletmecisine bildireceği lisanssız üreticilere ödenecek toplam bedele (LÜYTOP) ekleyecek.
- Yenilenebilir enerji kaynaklarından üretim yapmak amacıyla ilgili şebeke işletmecisi ile bağlantı anlaşması ve sistem kullanım anlaşmasını imzalayan üreticilere, talep etmeleri halinde şebeke işletmecisi tarafından Üretim Kaynak Belgesi alabilecek. Aynı fatura dönemine ilişkin sadece bir kez Üretim Kaynak Belgesi verilecek.
- CARPORT’larda (otoparklarda, garajlarda) kapsam dışında kalarak haklardan mahrum kalacak. Otoparkların sundurmaları inşaat ruhsatlarına işletilebilirse çatı olarak kabul edilecek. Ve otopark, dolayısıyla çatı üzerine güneş panelleri yerleştirilebilecek. Lisanssız Elektrik Yönetmeliğinde otoparklara özel bir düzenleme yapılıncaya kadar bu tip sistemlerin önü kapalı kalacak.
- Fizibilite çalışmalarında önemli rol oynayan “Sistem kullanım bedeli” ile alakalı olan Madde 36 (3b)’de; “Üretim ve tüketim tesislerinin aynı yerde olmaması halinde sisteme verdiği ve sistemden çektiği enerji miktarları için ayrı ayrı, sistem kullanım bedeli öder…” ifadesinin netliğe kavuşması gerekmektedir.
- 2 Şubat 2019 tarihli ve 30674 sayılı ‘’Organize Sanayi Bölgeleri Uygulama Yönetmeliği’’ Madde 54 (Kurulamayacak tesisler) bölümün b) Karma OSB’lerde 9’ncı fıkrasında, “OSB tüzel kişiliği ve katılımcının kendi ihtiyacı için kurulan/kurulacaklar hariç olmak üzere, güneş ve rüzgârdan elektrik enerjisi üreten tesisler kurulamaz.” ifadesi yer alıyor. Bu ifade, “OSB Genel Müdürlük kendisi ve OSB içindeki şirketler ürettiği elektriği satamaz.” anlamına gelirken yeni yayımlanan 30772 sayılı “Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmenliği”nde; yeni OSB’ler için 30674 sayılı “Organize Sanayi Bölgeleri Uygulama Yönetmeliği”ne bir atıf olmamıştır.
- Şirketler piyasa işletmecisi tarafından yapılan ödemeden, gerçekleştirdikleri ihtiyaç fazlası elektrik tüketimi için hesaplanan tutarı üreticilere kendilerine ödeme yapılan ayı takip eden ayın 5.gününe kadar ödeyecek, tam tersi durumda üreticiler tarafından sistemden çekilen elektrik miktarının verilenden yüksek olması halinde ise bu rakamı aynı şekilde kendisine ödeme yapılan ayı izleyen ayın 5.gününe kadar tedarik şirketlerine ödeyecektir.
*DUYURU (ADM Elektrik 2019 Nisan Evrak Değerlendirme Sonuçlarına (20.05.2019) göre 22 adet GES çağrı mektubu başvurusu yeni yönetmelik doğrultusunda red edilmiştir.)
12.05.2019 tarih ve 30772 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Elektrik Piyasası Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği ile ilgili EPDK tarafından yapılan bildirimde, henüz çağrı mektubu almaya hak kazanmayan başvurularla ilgili olarak (mevcut başvurular) söz konusu Yönetmelik’in 13 üncü maddesi uyarınca eksiklik bildiriminde bulunulması ve eksiklikleri tamamlamayan başvuruların ve Yönetmelik’te yer alan koşulları sağlamayan başvuruların reddedilmesi gerektiği belirtilmiştir. Bu çerçevede Mart ve Nisan Ay’larında yapılmış olan başvuruların Yeni Yönetmelik çerçevesinde değerlendirilmesi gerektiği komisyonca oy birliği ile kabul edilmiş olup, söz konusu aylarda yapılmış olan başvurulara ilişkin sonuç listesi aşağıdaki şekildedir. NOT: Uygulama EPDK bildirimleri doğrultusunda yapılmakta olup EPDK tarafından farklı bir karar alınması halinde değişiklik olabilecektir.
*** DUYURU – Lisanssız Üretim & Üretim Tesisi Devrinde & Pay Devrinde İstenilen Başvurularında Bilgi ve Belgeler Listesi
21.5.2019 tarihli 30780 sayılı Karar(EPDK)
**Yaşanılan Durum – İnşaat halinde olan yer için ruhsat ve proje kapağının başvuru dosyasının içerisinde yer alması gerekmesi durumu;
Eski yapılar için temini zor olan “Onaylı Elektrik Proje Kapağı” 6 madde b bendiyle hem yeni hem eski yapılar için istenirken, a bendinde ise mevcut tesis için tekil kod isteniyor (bu ise elektrik faturasında yer almaktadır). Akedaş’taki yetkililerin bildirimine göre yeni kurulacak tesisler için zorunlu hale getirilmiş. Geçtiğimiz dönemde TKDK destekli projelerde bu geçerli değil iken hibeli projelerde çağrı mektubu verilirdi, şimdi yeni yönetmeliğe göre revize edilmesi istenilmekte. Örnek olarak; soğuk hava tesisinde geçtiğimiz dönem 2 hibeli soğuk hava deposu onaylı elektrik projesi olmadan çağrı mektubu alırken buraya yeni yapılan soğuk hava deposu revize edilmesi için reddedilmiştir. İnşaat halindeki projelerde tüketim yoksa benzer projelerin gücüne bakılır, talep edilen güç esas olur ve inşaat ruhsatıda geçici kabule kadar sunulurdu. Abonelik olmadığı için de genel hükümlere göre değerlendirilirdi. Ancak artık isteniyor. ve talep edilen evraklar arasına girdi.
Vural Cantuğ Akkaş.
Yazar
