Türkiye’nin enerji ithalatı faturası, ocak-mart döneminde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 13 azalarak 8 milyar 695 milyon dolar oldu.
Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre, Türkiye’nin yılın ilk çeyreğindeki toplam ithalatı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 9,6 artışla 61 milyar 29 milyon dolar olarak gerçekleşti.
Geçen yılın ocak-mart döneminde 9 milyar 980 milyon dolar olarak hesaplanan enerji ithalatı ise bu yılın aynı döneminde yüzde 13 azalarak 8 milyar 695 milyon dolara geriledi.
Türkiye Enerji Stratejileri ve Politikaları Araştırma Merkezi (TESPAM) Başkanı Oğuzhan Akyener, AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, Türkiye’nin enerji ithalat kalemlerinin en önemlisi olan ham petrol fiyatının düşüşünün ithalat faturasındaki etkilerine değinerek, “Ham petrol fiyatlarının düştüğü ilk çeyrekte stoklama politikasına gidilmesi ve geçen yıla kıyasla fiyatların artmasına rağmen talebin toparlanamaması bu düşüşte etkili oldu.” dedi.
2020’de günlük ortalama 627 bin varil seviyelerinde olan ithalat miktarının, 2021’de 473 bin varil seviyelerine düşerek, 154 bin 352 varil azaldığını işaret eden Akyener, “Gerçekleşen bu yüzde 25 oranındaki düşüş petrol fiyatları, boş stok kapasiteleri ve yeni tip koronavirüs’e (Kovid-19) bağlı tüketim miktarlarıyla orantılı olarak şekillendi.” ifadelerini kullandı.
Akyener, ortalama petrol fiyatlarının bir önceki yıla oranla ocak-mart döneminde varil başına 49 dolar seviyelerinden yüzde 23’lük bir artışla 60 dolar varil seviyelerine çıkmasının stok oluşturmak için petrol alımlarını azalttığını vurgulayarak, şöyle devam etti:
“İlk üç aylık dönem için gerçekleşen ham petrol ithalatındaki 168 milyon dolarlık düşüş, direkt olarak cari açığı olumlu etkiledi. İlgili dönemlere ilişkin ekonomik büyüklükler kıyaslandığında, Türkiye’de ham petrol ithalatı 2021’de yüzde 6 oranında bir azalışla, 2,6 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Bu duruma birkaç temel etmen sebep oldu. Öncelikle bir önceki yıla kıyasla talep oranları daha düşük seyretti. 2020’deki asıl düşüş mart ayında gözlemlenirken, talepteki düşüşü de fiyat avantajı ile stokları arttırma politikasına yöneliş izledi. Bu durum iki yılın ilk çeyreklerindeki talep dengelerindeki farka sebep oldu. Ayrıca petrol fiyatlarındaki artış da bu duruma ters yönlü etki uyandırdı. Bu bağlamda ilk üç aylık dönem için gerçekleşen 168 milyon dolarlık düşüş, direkt olarak cari açığı olumlu etkiledi.”
Petrol ve petrol ürünleri ithalatı 1,3 milyar dolar geriledi
Yılın ilk üç aylık döneminde, Türkiye’nin toplam ihracatının geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 17 artarak 49,9 milyar dolar, ithalatın ise yüzde 9,6 artarak 61 milyar dolar olarak gerçekleştiğini dile getiren Akyener, “Toplam ihracat 7 milyar dolar, ithalat ise 5,3 milyar dolar arttı. Bu oranlara bakıldığında genel cari dengeler pozitif bir ivmelenme gösterdi. Petrol ve petrol ürünleri ihracatı 21 milyon dolar civarında artarken, ithalatı ise yüzde 13’lük bir düşüşle, 1,3 milyar dolar civarında azaldı. İlgili azalış oranının ham petrolde yaklaşık yüzde 6 oranında olduğuna bakılırsa, diğer enerji ithalat kalemlerinin ham petrole nazaran daha yüksek oranlarda düşüş gösterdiği anlaşılabilir.” ifadelerini kullandı.
Akyener, geçen yıl salgın sebebiyle, küresel talep ile birlikte petrol fiyatları gibi spot doğal gaz fiyatlarının da düşüş gösterdiğine dikkati çekerek, şunları kaydetti:
“Türkiye mevcut kontrat koşullarında dengeleri bozmadan, imkanlar dahilinde daha fazla ucuz spot sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) alma stratejisi güttü. Ham petrol talebindeki düşüşle beraber stok artırımı gibi aynı dönemde spot LNG’ye yönelim de gerçekleşti, fakat 2021’de ham petroldeki gibi spot LNG hacmi de bir önceki yıla kıyasla düştü.”
TÜİK VERİLERİNE GÖRE 2021 1Q CARİ DENGELER
2021 yılının 1. Çeyreğine ait istatistiki veriler TUİK tarafından açıklandı. Korona salgını sürecinin de Türkiye’de yayılmaya başladığı dönemin bir kısmını içeren bu zaman dilimine ait verilerin bu perspektiften yorumlanması bir hayli ilginç olabilecektir. Bu noktada, ilgili verileri yorumlarsak;
(Yukarıdaki tablodan da anlaşılacağı üzere) Türkiye’nin 2021 1. çeyrek ham petrol ithalat dengelerine, bir önceki yılın aynı dönemini kıyaslayarak baktığımızda,
⦁ 2020 yılında günlük ortalama 627 bin varil seviyelerinde olan ithalat miktarı, 2021 yılında 473 bin varil seviyelerine düşerek, 154.352 varil azalmıştır. Gerçekleşen bu %25 oranındaki düşüş; petrol fiyatları, boş stok kapasiteleri ve pandemiye bağlı tüketim miktarlarına bağlı olarak şekillenmiştir.
⦁ Öte yandan ortalama petrol fiyatları bir önceki yıla nazaran, bu üç aylık dönemde 49 $/varil seviyelerinden, %23’lük bir artışla 60 $/varil seviyelerine çıkmıştır. Petrol fiyatlarındaki bu yükselişin, bir önceki yıla kıyasla ekstra stok hacmi oluşturmak maksatlı alımları azalttığı da düşünülebilecektir.
⦁ İlgili dönemlerdeki petrol ithalat hacimleri ile petrol fiyatları çarpılarak elde edilen ekonomik büyüklükler kıyaslandığında, ham petrol ithalatı 2021 yılında %6 oranında bir azalışla; 2,6 milyar $ olarak gerçekleşmiştir. Bu bağlamda ilk üç aylık dönem için gerçekleşen 168 milyon $’lık düşüş, direkt olarak cari açığı olumlu etkilemiştir.
Ham petrolü inceledikten sonra, diğer petrol ürünlerinin ve sıvı yakıtların da dâhil olduğu, bir nevi (elektrik ve doğalgaz dışında kalan) toplam enerji ithalatı kalemlerindeki değişimleri incelediğimizde, (aşağıdaki tablodan da görüleceği üzere)
2021 yılının ilk çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla;
⦁ Toplam ihracat 7 milyar $ (%17 oranında) artmış, ithalat ise 5,3 milyar $ (%10 oranında) artmıştır.
⦁ Bu oranlara bakıldığında genel cari dengeler pozitif bir ivmelenme göstermiştir.
⦁ Petrol ve petrol ürünleri ihracatı 21 milyon dolar civarında artarken, ithalatı ise %13’lük bir düşüşle; 1,3 milyar dolar civarında azalmıştır. İlgili azalış oranının ham petrolde %6’lar oranında olduğuna bakılırsa,
diğer enerji ithalat kalemlerinin ham petrole nazaran daha yüksek oranlarda düşüş gösterdiği anlaşılabilecektir.
Yazar
