Kemal AYDIN
TESPAM Petrol Piyasası Uzmanı
kemalaydin@tespam.org/tr
@kemalnyc24
Geçtiğimiz hafta petrol piyasalarında bütün planları değiştirecek, en son 2008 yılında görülmüş olan, OPEC önderliğinde üretim kesintisi anlaşması yapıldı. Haftaya $46/varil seviyesinde başlayan ham petrol (WTI) fiyatı hafta içerisinde $51,78’e kadar yükselirken haftayı $51,66’dan kapattı. Motorinin ICE borsasında kontrat fiyatı ise hafta başlangıcı $430/Ton iken en yüksek seviye $477,50/Ton ve kapanış $475,88/Ton olarak gerçekleşti. OPEC anlaşmasının resmiyet kazanmasının ardından halihazırda $52’ı test eden ham petrol fiyatının anlaşmanın yürürlüğe gireceği Ocak ayı öncesi ABD stok verilerinde beklentinin üzerinde artış görülmesi veya yayınlanan raporlarda üretim artışı görünmesi durumunda $50’ın altına gerilemesi muhtemel. Ayrıca 2017 yılında ulaşılması beklenen $55 seviyesinin görülmesi ile $55-$60 bandına oturması beklendiğinden fiyatın $55 seviyesini görmesi önem arz ediyor.
Geçen hafta Suudilerin kesintiye gerek kalmadan piyasanın dengeleneceğini söylemelerine rağmen birçok analist bir çeşit kesinti anlaşması yapılacağına kesin gözüyle bakıyordu. Piyasadaki iyimser yaklaşım fiyatları desteklemeyi sürdürürken piyasanın Trump’ı fiyatlamayı tamamlamadığı yorumları doların artışının devam edebileceğinin sinyalini vermesiyle petrol fiyatında hafta başında baskı oluşturdu.
30 Kasım’da bakanlar düzeyinde yapılan OPEC toplantısı öncesi OPEC uzmanlarının yapmış olduğu toplantılar Pazartesi sona ererken herhangi bir planlı kesintinin kesin detayları paylaşılmamıştı.
İhracatının 3/2’si Asya’ya olan Suudi Arabistan’ın Hindistan ve Çin hacmini artırmasına rağmen düzenli olarak piyasa payı azalmakta. Başta Rusya ve Irak Asya paylarını artırmaktalar. Uzmanlara göre Suudilerin dönemlik kontratlardan ziyade satış yöntemini büyük miktarlı spot kargolara ve değişken fiyatlara uyarlaması gerekli görünmektedir.
Para yöneticileri OPEC toplantısı öncesi Kasım 22’ye kadar olan haftada alım pozisyonlarını artırdılar. New York ve Londra borsalarındaki alım kontratı artışı toplam 23.873 olurken toplamda 192.095’e yükseldi.
Çarşamba yapılan OPEC toplantısıyla ilgili ilk düşen haberlerde İran ve Irak Suudi Arabistan’ın kesinti için yaptığı baskıya direnmekte olduğu söylenmişti. Toplantının yapıldığı otele girilirken Irak’lı delegeler basın mensuplarına bugün anlaşma yapılacak açıklaması yaparken Iran bakanı Zanganeh’in ilk yaptığı açıklama ise “İyimserim” olmuştu. Resmi kaynaklandırılmayan habere göre İran’ın OPEC’e yazdığı emailde Suudi Arabistan’ın üretimini 1 milyon varil/gün kadar azaltması talep edildi. Cezayir’de varılan anlaşmaya göre OPEC üretim tavanı 32.5-33 milyon varil olacak. Şu anki üretim seviyesi 33,64 milyon varil/gün. OPEC İran, Libya ve Nijerya’nın çeşitli nedenlerle çok düşük seviyede kalmış üretimleri nedeniyle anlaşmadan muaf tutulabileceğini söylemişti. Bu açıklama İran için bir anlaşmadan avantajlı çıkabileceğinin işaretiydi.. Geçtiğimiz haftalarda Riyad 0,5 milyon varil/gün kesinti teklif ederken İran için üretim seviyesini 3.8 milyon varil/gün olarak tavsiye etmişti. Buna karşılık İran kendileri için 4.2 milyon Suudi Arabistan için ise 9.5 varil limit önermişti.
Morgan Stanley ve Macquire analistleri toplantıdan anlaşma çıkmaması durumunda fiyatların $35’a kadar hızla gerileyebileceği konusunda yatırımcıları uyarmışlardı.
Çarşamba günü resmi olarak OPEC 2008 yılından bu yana ilk kez üretim kesintisi anlaşması kararına vardı. OPEC üyelerine ek olarak Rusya’da anlaşmaya dahil oldu. Anlaşmaya göre üretim mevcut seviye olan günlük 33.6 milyon varilden 32.5 milyon varile düşürüldü. OPEC üyesi olmayan ülkelerin (Rusya dahil) günlük 0,6 milyon varil daha kesinti yapacakları söylendi. Anlaşma miktarı birçok analistin beklentisinden fazla olarak küresel üretimin %1’i kadar gerçekleşti. Anlaşma kapsamında İran’a mevcut üretimin üzerine günlük 90.000 varil daha artış izni verilmesi Tahran yönetiminin zaferi olarak nitelendirildi. En büyük kesinti 0.48 milyon varille Suudi Arabistan tarafından yapılırken Rusya’nın 0,3 milyon varil kesinti için anlaştığı söylenmekte.
Yayınlanan bazı haberlere göre yapılan kesintiler piyasadaki arz fazlasını bitirmeye yetmeyecek, neden olarak depolanan ürünlerin piyasaya sürülmesi ve ABD üretiminin artacak olması gösteriliyor. Ayrıca ABD’deki sondaj kuyusu sayısındaki hali hazırdaki artış da olumsuz sinyal vermekte.
Anlaşma detayları:
