Lübnan yakın vadede Doğu Akdeniz’deki gaz dengelerini değiştirme ihtimalini elinde bulunduran tek devlettir. Çünkü ilgili havzalar mevcut sismik veriler dikkate alınarak değerlendirildiğinde, bölgedeki hidrokarbon potansiyeli, Eratosthenes Deniz Dağı’ndan batı yönünde değil de, doğu yönünde artmaktadır. Ayrıca Leviathen havzasında da potansiyel kuzey yönünde artış göstermektedir. Yani bu durumda bölgedeki en yüksek potansiyel Lübnan açıklarında gibi farzedilebilecektir.

Bu yüzden Lübnan, önemli ölçüde tamamlanmış ve yorumlanmış sismik veri kaynağı ile, keşif için sadece ruhsatların verilerek, sondajların başlaması için gün sayan bir durumda beklemektedir. Bu sebeple global gaz oyuncularının dikkatini celp etmeye devam etmektedir.

Tabii tüm tahminler ancak açılacak başarılı sondajlar neticesinde doğrulanabilecektir. Fakat sondaj için gün sayan ilgili yapıların;

• Sismik veriler ile tespit edilmiş oluşu,
• potansiyelin İsrail açıklarına nazaran daha yüksek oluşu,
• İsrail tarafında yapılan keşifler neticesinde, Lübnan tarafındaki yapıların da dolu olma ihtimalinin yüksek oluşu,

bölgesel umutları arttırmaktadır.

Bu umutların somut neticelere dönüştürülebilmesi kapsamında, uzun süredir siyasi belirsizlikler nedeni ile bir türlü tamamlanamayan ihale süreci, ülke içindeki bazı mevzuatların hala netleşmemesine rağmen, 2 Şubat 2017’de nihayet yeniden başlatılabilmiştir.

Bu yeni ihale süreci ile ilgili olarak:

• Operatör ya da ortak olarak ihaleye katılmak isteyen firmalar ön elemeye tabi tutulmuştur.
• Bu eleme işlemlerine 2013 yılında yapılan eleme sürecinden geçerek başarılı olan 46 şirketin katılmasına gerek görülmemiştir.
• 2013 yılında ön elemeden geçen şirketler sadece daha önce yaptıkları beyannamelerde değişiklik var ise, bunu bildireceklerdir.
• Yeni ön elemeye katılan şirketler için ise:
  • Operatör olmak için, 10 milyar $ civarında bir varlığa sahip olma ve 500 metre su derinliğinde bir deniz sondajı tecrübesi bulunma koşulları,
  • Operatör olmadan, herhangi bir operatörün yanında ortak olabilmek için ise 500 milyon $ civarında bir varlığa sahip olma koşulu aranmıştır.
• Bu durumda operatör olmadan ihaleye girmek isteyen firmalar, operatör olarak kabul edilmiş bir firma ile birliktelik yapmak zorunda kalacaklardır.
• Bu durumda yeni başvurucu sürecinde:
  • ONGC operatör olarak ön elemeyi geçmiştir.
  • Lukoil, Sonatrach, Qatar Petroleum gibi (operatör olabilecek imkanlara sahip olmalarına rağmen) bazı firmalar da ortak olarak ihale sürecine katılabilmek için ön elemeyi geçmişlerdir.
  • 2013 yılındaki ön elemeden, operatör olma hakkına sahip olanlar ile birlikte toplamda 11 firma operatör olabilmek için kabul edilmiştir. Bunlar: ONGC, Anadarko, Petrobras, Exxon, Chevron, Eni, Maersk, Repsol, Shell, Statoil ve Total’dir.
• Yapılan açıklamalar ve sosyal medya paylaşımları Anadarko, Petrobras, Chevron, Exxon, Maersk gibi bazı firmaların eskisi kadar bölge ile ilgili olmadığını, onların aksine, Eni ve Total gibi Güney Kıbrıs ve Mısır’da da ciddi girişimleri olan bazı Avrupa’lı firmaların da bu bölgeye yoğunlaşmakta olduklarını işaret etmektedir.
• Bu avrupalı firmaların yanı sıra, bölge ile ilgili olan ve oyuna yeni katılan ONGC’de önemli bir aktör sayılabilecektir.

Özellikle Mısır’da son zamanlarda (bölgede) yapılan en büyük keşif olan Zohr’un operatörü ENI’nin bölge ile ilgili hedeflerinin ve stratejilerinin takip edilmesi önemlidir.

Bundan sonraki süreçte, bölgede ihale başvuruları yapılıp, sonuçlar alınması akabinde, ilgili ruhsat sahipleri tarafından lokasyon belirleme ve sondaj çalışmalarına hızla başlanması planlanmaktadır. İlk sondajlara 2018 yılı içerisinde başlanılması öngörülmektedir. Demek ki, mevcut beklentilerin akıbeti önünüzdeki yıl daha fazla netlik kazanacaktır.

Tüm bunlar ile birlikte Lübnan deniz alanları önemli fırsatlara gebedir. Önemli bir keşif olması durumunda ise bu fırsatlar çok daha farklı boyutlara taşınacaktır.

Yani Lübnan’daki gelişmeler bölgesel politikaların belirlenmesinde etkili olabilecektir. Hatta olası büyük keşifler Kıbrıs, İsrail ve Suriye gibi ülkeler ile ilgili stratejileri dahi değiştirebilecektir. Bu sebeple medeniyet coğrafyasında etkin olmak isteyen Türkiye’nin bu ülkede varlık göstermesi ve farklı süreç olasılıklarını şimdiden çalışarak, sektöre ve yatırımlara yön verecek fikir ve öneriler ortaya koyabilmesi çok önemlidir.

Tabii bu noktada da, Güney Kıbrıs’ın illegal rushat dağıtımı sürecinde Türkiye’nin haklarını ihlal etmekten çekinmeyen ENI, TOTAL ve Statoil gibi Lüban’da operatör olmayan Avrupalı firmalar ile ya da ilgi göstermiyor gibi görülse de, aynı ihlallerde ortak olan Exxon ile bir ortaklık yapılması çok da olası gözükmemektedir. Bu durumda ilgili Lübnan deniz alanlarında yapılabilecek bir aramacılık hamlesi için ortaklık yapabilmek için geriye oyuna yeni müdahil olan ONGC kalmaktadır.

Aramacılık dışında, sismik ve belki ilgili imkanların sağlanması durumunda sondaj konusunda da servis hizmeti verebilme gibi opsiyonların da değerlendirilmesi faydalı olacaktır.

Tüm bunların yanı sıra, büyük batılı şirketler bir kenara, hali maliyetli olan deniz aramacılığı hedeflerinde (Akdeniz & Karadeniz) Türkiye’nin Çin ve Hindistan menşeili hem finansal olarak hem de teknik olarak yeterli olan firmalar ile görüşmelere başlaması yerinde olacaktır.

ONGC bu firmalardan sadece bir tanesidir.