Kasım ayı Ülkemizde ve Dünyada politik, ekonomik ve sanayi alanlarında küresel değişimlerin ve yaşanan gelişmelerle enerji özelinde dolu bir ay ile birlikte Küresel Enerji Bültenini derledik.
Bu ayın en önemli gelişmeleri; Rus şirketi Gazprom Export, Türkiye’ye doğalgaz satışında ilk defa Elektronik Satış Platformu (ESP) üzerinden spot boru gazı için ihale düzenledi. Son yıllarda doğalgaz piyasalarında uzun dönemli ve petrol fiyatına endeksli doğalgaz kontratlarının yerini kısa dönemli ve esnek koşullara sahip spot kontratlar almaya başladı. Vadeli Elektrik Piyasası (VEP) İşletim Usul ve Esaslarının yürürlüğe girme tarihi 1 Haziran 2021’e ertelendi. VEP İşletim Usul ve Esaslarının yürürlüğe girmesi için Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından daha önce 1 Aralık 2020 tarihi kararlaştırılmıştı. Küresel petrol üretimi, 2020 Ekim ayında bir önceki aya göre günlük ortalama 580 bin varil artarak 91,171 milyon varil/gün olarak gerçekleşti. Üretim, 2019 Ekim ayına göre ise 9,25 milyon varil/gün azaldı. Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü(OPEC) günlük ham petrol üretimi Ekim ayında bir önceki aya göre 322 bin varil/gün artışla 24 milyon 386 bin varil/gün oldu.
Türkiye Enerji Politikaları ve Stratejileri Araştırma Merkezi (TESPAM) olarak Dünyadaki ve Ülkemizdeki enerji gelişmelerini sizler için yakından takip etmeye devam ediyoruz.
Yurttan:
Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş. (BOTAŞ) doğalgaz fiyatlarında değişiklik yapmadı. Tarifeye göre BOTAŞ’ın konut tüketicileri için gaz dağıtım şirketlerine uyguladığı satış fiyatı mevcut tarifede olduğu gibi 1000 metreküp doğalgaz için 1251 lira, ticarethane sanayi ve elektrik üretim santralleri için ise 1400 lira olarak belirlendi. (01.11.2020)
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş.’nin(BOTAŞ) Silivri Depolama Tesisi’nin depolama tariflerine ilişkin birinci tarife uygulama dönemi 2020-2021 olarak belirledi. Bu kapsamda, BOTAŞ Silivri Depolama Tesisi’nin 2020 yılı yatırım tavanının 29 milyon 40 bin lira, 2021 yılı yatırım tavanının da 6 milyon 500 bin lira olması kararlaştırıldı. (02.11.2020)
Enerji Piyasaları İşletme Anonim Şirketi (EPİAŞ) tarafından işletilen Doğal Gaz Piyasası’nda Ekim ayında 332.087.000 Sm3 ile tüm zamanların en yüksek aylık toplam eşleşme miktarı gerçekleşti. Bir önceki rekor 237.945.000 Sm3 ile Haziran ayında gerçekleşmişti. (03.11.2020)
Türkiye, Araştırma Gemisi Barbaros Hayrettin Paşa için yeni Navtex yayınladı. Türk Deniz Kuvvetleri Seyir Hidrografi ve Oşinografi Dairesi Başkanlığı’nın internet sayfasında yer alan NAVTEX duyuruya göre, Barbaros Hayrettin için çalışma süresi 16 Şubat’a kadar uzatıldı. Buna göre, Barbaros Hayreddin Paşa gemisi, “Tanux-1” ve “Apollo Moon” isimli gemilerle Doğu Akdeniz’de ilan edilen bölgede sismik çalışmalarını yürütecek. (04.11.2020)
Fatih sondaj gemisi Türkali-1 kuyusunda sondaja başladı. Sondaj çalışmalarının 75 gün süreceği belirtildi. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez twitter hesabından yaptığı açıklamada, “Karadeniz’in Fatih’i matkabı döndürdü, hazırlık çalışmalarının ardından Türkali-1 kuyusunda sondaja başladık, sondajımız 75 gün sürecek.” dedi. (05.11.2020)
Merkez Bankası’nın (TCMB) Ekim ayında tamamının Boru Hatları ile Petrol Taşıma Anonim Şirketi’ne (BOTAŞ) olduğu tahmin edilen enerji ithalatçısı Kamu İktisadi Teşebbüs’lere (KİT) döviz satışı 479 milyon dolar seviyesinde gerçekleşti. (06.11.2020)
Türkiye Elektrik İletim AŞ (TEİAŞ) “Kapasite Mekanizmasından Yararlanacak Santrallerin Listesi”ni yayımladı. Buna göre, Ödeme yapılacak santraller arasında 15 yerli kömür yakıtlı termik santral, 2 yerli ve ithal kömür yakıtlı termik santral, 14 doğal gaz yakıtlı elektrik santrali ve 8 hidroelektrik santrali bulunuyor. Kapasite mekanizması kapsamında yer alan 45 santralden 39’una eylül ayı için toplam 111 milyon 697 bin 890 lira ödenecek. (06.11.2020)
Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) Genel Müdür Yardımcılığına Muharrem Kiraz, Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş. (TEDAŞ) Yönetim Kurulu Üyeliğine Osman İlter atandı. (09.11.2020)
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, 6 Kasım’da rüzgardan günlük elektrik üretiminin rekor kırdığını söyledi. Dönmez twitter hesabından yaptığı açıklamada, “Elektrik üretim çarklarımız sonbahar rüzgarlarıyla çok daha hızlı dönüyor. 6 Kasım Cuma günü 151.325 MWh’la rüzgardan günlük elektrik üretim rekoru kırdık.” dedi. (11.11.2020)
Elektrik piyasasında faaliyet gösterecek dağıtım şirketlerinin ve Türkiye Elektrik İletim A.Ş.’nin (TEİAŞ) ilgili uygulama dönemlerine ilişkin reel makul getiri oranları ve itfa süreleri belirlendi. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun(EPDK), konuya ilişkin kurul kararına göre, elektrik piyasasında faaliyet gösterecek dağıtım şirketlerinin 1 Ocak 2021 ile 31 Aralık 2025 tarihleri arasını kapsayan dördüncü uygulama döneminde geçerli olacak vergi öncesi reel makul getiri oranı yüzde 13,11, itfa süresi ise 10 yıl olarak belirlendi. (16.11.2020)
“Elektrik Piyasasında Yenilenebilir Enerji Kaynak Garanti Belgesi Yönetmeliği” yürürlüğe girdi. Yönetmeliğin amacı elektrik üretimi ve tüketiminde yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımının yaygınlaştırılması ve çevrenin korunması amaçlarıyla tüketicilere tedarik edilen elektrik enerjisinin belirli bir miktarının veya oranının, lisans sahibi tüzel kişiler tarafından yenilenebilir enerji kaynaklarından üretildiğinin takip, ispat ve ifşa edilmesi ile tüketicilere yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilen elektrik enerjisinin belgelendirilmek suretiyle tedarik edilmesine imkân sağlayan bir yenilenebilir enerji kaynak garanti sisteminin oluşturulması ve bu sistemin ayrım gözetmeyen, objektif, şeffaf bir şekilde işletilmesine ilişkin usul ve esasları düzenlemek olarak gösterildi. (16.11.2020)
Rus şirketi Gazprom Export, Türkiye’ye doğalgaz satışında ilk defa Elektronik Satış Platformu (ESP) üzerinden spot boru gazı için ihale düzenledi. Kasımın ikinci haftasında tamamlanan ihaleler sonucunda Rusya ilk kez Türkiye’ye spot fiyatlarla doğalgaz satacak. Son yıllarda doğalgaz piyasalarında uzun dönemli ve petrol fiyatına endeksli doğalgaz kontratlarının yerini kısa dönemli ve esnek koşullara sahip spot kontratlar almaya başladı. (17.11.2020)
Akkuyu NGS’nin 3. ünitesi için inşaat lisansı verildi. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı twitter hesabından yapılan açıklamaya göre, 2023’te ilk reaktör devreye alınacak ve enerji portföyümüz yeni bir enerji kaynağıyla daha çeşitlendirilecek. Açıklamada “Akkuyu’dan yükselecek enerji tüm Türkiye’yi aydınlatacak.” denildi. (17.11.2020)
Türkiye Rüzgar Enerjisi Birliği (TÜREB), Türkiye’nin kurulu gücünü ve inşa halinde olan projeleri tüm detayları ile gösterecek “Rüzgar Veri Tabanı”nı kullanıma açtı. Türkiye Rüzgar Enerjisi Birliği (TÜREB) Başkanı Hakan Yıldırım, Türkiye’deki enerji sektörünün dijitalleşme alanında son 5 yılda önemli mesafe katettiğini belirterek, “Dijital ortamda hizmete sunduğumuz rüzgar veri tabanı, sektörün büyümesinin ve dayanıklılığının dinamosu olacak.” dedi. (17.11.2020)
Türkiye Kömür İşletmeleri (TKİ) Kurumu Genel Müdürlüğü Genel MüdürYardımcılığı ve Yönetim Kurulu Üyeliğine Ayhan Kandemir atandı. Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş. (TEDAŞ) Genel Müdürlüğünde açık bulunan Yönetim Kurulu üyeliğine Zübeyir Çalışan getirildi. (18.11.2020)
Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu(EPDK), Boru Hatları İle Petrol Taşıma Anonim Şirketi (BOTAŞ) için 2021 yılına ait gelir tavanı ile uygulanacak iletim ve sevkiyat kontrol bedellerini belirledi. EPDK’nın konu ile ilgili kararı Resmi Gazete’de yayımlandı. Buna göre, 2021 yılına ait gelir tavanı 3 milyar 429 milyon 978 bin 725 TL olarak onaylandı. (20.11.2020)
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) Kasım ayı Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması(YEKDEM) maliyeti öngörüsünü revize etti. Buna göre, tedarik edilen birim enerji miktarı başına öngörülen YEKDEM maliyetinin, Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Belgelendirilmesi ve Desteklenmesine İlişkin Yönetmeliğin 14 üncü maddesi kapsamında, 2020 yılı Kasım ayı için 106,36 TL/MWh olarak revize edilmesine, karar verildi. (20.11.2020)
Vadeli Elektrik Piyasası (VEP) İşletim Usul ve Esaslarının yürürlüğe girme tarihi 1 Haziran 2021’e ertelendi. VEP İşletim Usul ve Esaslarının yürürlüğe girmesi için Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından daha önce 1 Aralık 2020 tarihi kararlaştırılmıştı. (20.11.2020)
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı: “Oruç Reis Sismik Araştırma Gemimiz, 10 Ağustos’ta Akdeniz’de başladığı ’Demre 2B Sismik Veri Toplama Projesi’ kapsamında, bugüne kadar toplam 8149 kiometre veri topladı. Bugün yayınlanan NAVTEX ile birlikte, 2806 kilometre ilave veri daha toplanarak çalışmalar 29 Kasım’da tamamlanacak.” (23.11.2020)
Türkiye üzerinden geçen 4 boru hattıyla taşınan ham petrol miktarı Ekim ayında geçen yılın aynı ayına göre yüzde 11,5 düşüşle 36 milyon 22 bin varil oldu. 2019 yılının aynı ayında söz konusu hatlardan 40 milyon 692 varil petrol taşınmıştı. Boru Hatları ile Petrol Taşıma Anonim Şirketi (BOTAŞ) tarafından açıklanan verilere göre, Bakü-Tiflis-Ceyhan(BTC) boru hattı ile 15 milyon 823 bin varil, Irak-Türkiye boru hattı ile 15 milyon 566 bin varil, Ceyhan-Kırıkkale boru hattı ile 2 milyon 346 bin varil ve Batman-Dörtyol boru hattı ile 2 milyon 287 bin varil ham petrol taşıması yapıldı. (24.11.2020)
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Eylül 2020’ye ilişkin katı yakıt istatistiklerini açıkladı. Linyit üretimi Eylül ayında 6 milyon 295 bin 782 ton olarak gerçekleşti. Taşkömürü üretimi Eylül ayında 109 bin 327 ton olarak gerçekleşti. Taşkömürü koku satılabilir üretimi Eylül ayında 357 bin 917 ton olarak gerçekleşti. (25.11.2020)
Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu(EPDK), Perakende Satış Tarifesinin Düzenlenmesi Hakkında Tebliğ uyarınca 2021-2025 yıllarında geçerli olacak Net Kar Marjı Oranını(NKMO) yüzde 2,38 olarak belirledi. (30.11.2020)
Dünyadan:
Kuzey Irak Bölgesel Yönetimi tarafından yapılan yazılı açıklamada, petrol boru hattına geçtiğimiz Çarşamba günü düzenlenen saldırının ardından petrol ihracatının durdurulduğunu aktarıldı. Kuzey Irak Bölgesel Yönetimi, 2014’ten bu yana Ceyhan Limanı üzerinden bağımsız olarak ham petrol ihraç ediyor. (02.11.2020)
Almanya’nın Eylül ayında yeni onshore rüzgar enerjisi kapasitesi108 MW ve güneş kapasitesi 388 MW arttı. BNA verilerine göre Eylül’de offshore rüzgar kurulumu olmadı. Verilere göre yılın ilk on ayında onshore rüzgar, offshore rüzgar ve güneş enerjisi kuırulum kapasitesi sırasıyla 938 MW, 238 MW ve 3.509 MW arttı. (02.11.2020)
Çin Devlet Konseyi, yeni enerjili araç sektörü için hedeflerini açıkladı. Gelecek 15 yılda Çin’in yeni enerjili araç teknolojisinin global şekilde gelişmesini hedefleyen Konsey, yeni enerjili araç satışlarının 2025’e kadar toplam yeni araç satışının yüzde 20’si civarına çıkmasın planlandığını bildirdi. (02.11.2020)
Çin Ulusal Petrol Şirketi (CNPC), Rusya’dan Sibirya’nın Gücü boru hattı üzerinden alınan doğal gaz miktarının Ocak ayından itibaren 2020 sonuna göre ikiye katlaraka 28 milyon metreküp/gün seviyesine çıkarılacağını duyurdu. (03.11.2020)
Gümrük verilerine göre dünyanın dördüncü büyük termal kömür ihracatçısı Güney Afrik’nın Ocak-Eylül’de termal kömür ihracatı 53,7 milyon ton oldu. Eylül’de ihracat ise geçen yılın aynı ayına göre %8,8 artarak 6,6 milyon ton gerçekleşti. (03.11.2020)
Suudi Arabistan devlet petrol şirketi Aramco’nun zekat ve vergi sonrası karı üçüncü çeyrekte geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 44,6 azalarak 44,21 milyar riyal (11,8 milyar dolar) oldu. Geçen yılın aynı dönemined 79,84 milyar riyal kar etmişti. (03.11.2020)
Rusya’nın Ekim ayında kömür ihracatı geçen yılın aynı ayına göre%3 artarak 0,56 milyon ton/gün oldu. Hükümetin geçici verilerine göre tüm kömür türünde ihracat Eylül ayına göre yaklaşık % 5 düştüğünü belirtti. (03.11.2020)
Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) Başkanı Fatih Birol, pandemi nedeniyle küresel emisyon oranlarında %7 ile tarihi bir düşüş yaşandığını söyledi. Birol, pandeminin enerji piyasalarına etkisinin devasa düzeyde olduğunu belirtti. “Küresel ölçekte enerji kullanımı %5 azaldı. Yatırımlar tarafında da 2. Dünya Savaşı’ndan bu yana görülmemiş şekilde %20 düşüş yaşandı” dedi. (03.11.2020)
ABD küresel iklim anlaşmasından resmi olarak çıktı. ABD Başkanı Donald Trump’ın kararı ile Küresel Paris İklim Anlaşması’ndan çıkma kararı alan Trump’ın bu kararı 4 Kasım 2020 tarihi itibarıyla resmen hayata geçti. (04.11.2020)
Belarus Nükleer Santrali’nin ilk güç ünitesi Belarus’un elektrik şebekesine dahil edildi. Ana tasarımcısı ve yüklenicisi Rusya Devlet Atom Enerjisi Kurumu Rosatom olan Belarus Nükleer Güç Santrali’nin (NGS), 3+ nesil VVER-1200 reaktörlü ilk enerji ünitesi, 3 Kasım saat 12.03’te, ilk kez ağ ile senkronize edildi. Böylece Belarus NGS, Belarus Cumhuriyeti’nin enerji iletim şebekesi için ilk kilovat saat elektriğini üretti. (04.11.2020)
Küresel Rüzgar Enerjisi Konseyi (GWEC), gelecek beş yılda rüzgar enerjisi rekor büyümeyi başaracağını belirtti. GWEC, yayınladığı raporda Covid-19’un iptal üzerinden değil sadece erteleme olarak projelere etkisi olduğunu kaydetti. GWEC’in görünüm raporunda “Pandemi nedeniyle bazı projelerin tamamlanması 2021’e ötelendi, gelecek yıl 78 GW yeni kapasite ile rekor bir yıl olmasını bekliyoruz” denildi. (05.11.2020)
Kalkınma Bankaları geçen yıl yeşil finansmana 197 milyar dolar kaynak sağladılar. 26 ulusal ve bölgesel kalkınma bankası tarafından oluşturulan Uluslararası Kalkınma Finansmanı Kulübü (IDFC) verilerine göre, 2019 yılı itibarıyla yeşil finansmana sağlanan kaynak 2018’e göre %47 artarak 197 milyar dolara çıktı. (06.11.2020)
İran’dan Türkiye’ye doğalgaz ihracat sözleşmesinin uzatılması için yakında Türkiye ile görüşmeler yapılacak. IRNA’nın internet sitesinde yer alan habere göre, İran Petrol Bakan Yardımcısı Hasan Müntazır Türbeti, İran’dan Türkiye’ye doğalgaz ihracatının iki ülke arasındaki sözleşme uyarınca devam ettiğini ve yakın bir tarihte bu sözleşmenin uzatılması için Türk yetkililerle görüşmelere başlayacaklarını söyledi. (09.11.2020)
Ulusararası Enerji Ajansı (IEA) 10 Kasım 2020 tarihinde yayınladığı raporda, bu yıl ve gelecek yıl rekor miktarda yenilenebilir enerji kapasitesinin devreye alınmasını, ekonomik daralma ve COVID-19 krizi nedeniyle fosil yakıt kapasitesini düşmesini beklediğini bildirdi. IEA 10 Kasım 2020 tarihinde yayınladığı yıllık raporunda, bu yıl global yenilenebilir enerji kapasitesinin geçen yıla göre yüzde 4 artarak 198 GW seviyesine ulaşmasını beklediğini duyurdu. (10.11.2020)
Küresel petrol üretimi, 2020 Ekim ayında bir önceki aya göre günlük ortalama 580 bin varil artarak 91,171 milyon varil/gün olarak gerçekleşti. Üretim, 2019 Ekim ayına göre ise 9,25 milyon varil/gün azaldı. (11.11.2020)
Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü(OPEC) günlük ham petrol üretimi Ekim ayında bir önceki aya göre 322 bin varil/gün artışla 24 milyon 386 bin varil/gün oldu. (11.11.2020)
Sırbistan madencilik ve Enerji Bakanı Zorana Mihajlovic, daha fazla yatırımı teşvik etmek amacıyla enerji ve madencilik sektöründe reform yapacaklarını açıkladı. (12.11.2020)
Ukrayna’nın kamu enerji şirketi Naftogaz Group, Ocak-Eylül döneminde toplam devlet bütçe gelirinin yaklaşık yüzde 11,0’ini sağladı. Naftogaz’dan yapılan açıklamaya göre, Şirket bu dönemde merkezi ve yerel bütçelere toplam 90,3 milyar Ukrayna Grivnası(UAH) verdi. (12.11.2020)
Fransız petrol ve gaz devi Total SE, Almanya merkezli ViessmannGroup’un elektrikli araç şarj noktaları birimini satın aldı. Münih merkezli olan Viessmann Group’uh Almanya’da 2 bin şarj noktası bulunuyor. (12.11.2020)
Rus doğalgaz şirketi Gazprom’un Avrupa’ya doğalgaz ihracatı 2020 yılının ilk 9 ayında geçen yılın aynı dönemine göre önemli oranda azaldı. 2019’un Ocak-Eylül döneminde Avrupa’ya 142,8 milyar metreküp doğal gaz ihraç eden Gazprom, bu yılın aynı döneminde sadece 125,7 milyar metreküp ihracat gerçekleştirdi. Yılın ilk 9 ayında Gazprom’un doğalgaz üretimi de geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 12 azalarak 322,4 milyar metreküp oldu. (13.11.2020)
Trans Adriyatik Doğal Gaz Boru Hattı’nda (TAP) ticari faaliyetler başladı. Proje yönetimi tarafından yapılan yazılı açıklamada, Azerbaycan doğal gazını Avrupa’ya taşımak amacıyla dört buçuk yıl önce Selanik’te temelleri atılan 878 km uzunluğundaki Trans Adriyatik Doğal Gaz Boru Hattı (TAP) ticari faaliyetlerine başladığı iletildi. Açıklamaya göre, Güney Gaz Koridoru’nun Avrupa ayağını oluşturan TAP sayesinde Azerbaycan’dan Avrupa piyasalarına yılda 10 milyar m³ doğalgaz iletimi sağlanacak. (16.11.2020)
ABD Enerji Bakanlığı’na bağlı Enerji Bilgi İdaresi verilerine göre ABD’nin kayaç petrolü üretiminin Aralık ayında 139 bin varil/gün azalarak 7,51 milyon varil/gün seviyesine inmesi bekleniyor. (17.11.2020)
Azerbaycan’ın Ocak-Ekim döneminde Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) hattı üzerinde petrol ihracatı yıllık bazda %11 azaldı. Ülkeden yapılan açıklamaya göre, dönem içinde hat üzerinden Türkiye ve Gürcistan’a yapılan ihracat yıllık %11,2 azalarak 23,2 milyon tona indi. (18.11.2020)
Çin Maliye Bakanlığı, 2021 için ülkenin yenilenebilir enerji desteğini 5,95 milyar yuana (905,7 milyon dolar) çıkardı. Bakanlık bu miktarın bu yıla göre % 4,9 daha fazla olduğunu bildirdi. (20.11.2020)
Rus doğalgaz ŞİRKETİ Gazprom, 2021 yılında 2020 yılına göre hafif bir düşüşle 902,4 milyar ruble (12 milyar dolar) yatırım yapmayı planladığını bildirdi. 2020 yılı için yatırım bütçe 923 milyar ruble olarak duyurulmuştu. (26.11.2020)
