Küresel Enerji Bülteni (Eylül-2017)

Özcan DALMIŞ

Eylül  ayı enerji dünyasını ve ülkemizi yakından ilgilendiren Kuzey Irak Bölgesel Yönetiminin referandumu damgasını vurdu her zaman olduğu gibi politik, ekonomik ve sanayi alanlarında küresel değişimlerin ve yaşanan gelişmelerle enerji özelinde dolu bir ay daha geride kaldı. Referandumla ilgili analizleri ve detayları TESPAM sayfasından, “Kuzey Irak Referandum Sürecinin Analizi” “Kerkük-Hayfa Boru Hattı Projesi ve Dengeler” “Bizim Musul:Kaynakları,Geçmişi, Geleceği ve Önemi” başlıklarıyla yayınlanan yazı, rapor ve makalelere bakabilirsiniz

• Kuzey Irak Bölgesel Yönetimi, 25 eylül’de bağımsızlık referandumu nedeniyle eleştrilmesine rağmen, Genel Enerji’ye Taq-Taq ve Tawke petrol sahalarındaki üretimden doğan borcunu 5 yılda ödemek için anlaşma imzaladı. Üretimden doğan borcun ise 500-600 milyon dolara düzeyinde olduğu acıklandı, buna göre Kuzey Irak Bölgesel Yönetimi, Tawke sahasının her ay üretiminin yüzde 4.5’ini, 1 ağustos 2017’den 31 Temmuz 2022’ye kadar Genel Enerjiye aktaracak.
• Rus doğalgaz şirketi Gazprom, “Sibirya’nın Gücü” adı verilen boru hattı üzerinden 2020 yılında 4.6 milyar metreküp doğalgaz pompalamayı planladığını bildirdi. Rusya’dan Çin’e uzunacak ilk doğalgaz boru hattı olacak olan Sibiryanın Gücünün kapasitesinin 2025 yılına kadar kademeli olarak 38 milyar metreküpe çıkarılacağı ifade edildi.
• Brezilya Devlet Petrol Şirketi Petrobras, sahibi olduğu gaz taşıma şirketi Transportadora Associada de Gas SA’nın yüzde 90 hissesini satacağını bildirdi. Şirket, Brezilyanın Kuzey ve Kuzeybatı bölgesinde toplam 4.500 km uzunluğunda boru hattına sahip.
• Rus doğalgaz şirketi Gazprom, Uzak Doğu Rusya’da kurmakta olduğu Amur gaz işleme tesisini Mayıs 2021’de faaliyete geçirmeyi planlandığı ve Amur tesisinin yılda 42 milyar metreküp helyum, etan, propan ve başka ürünlerin işleme kapasitesine sahip olmasıyla dünyanın bu alanda en büyük tesisilerinden biri olacağını acıkladı.
• Fransız hükümetinin orataya koyduğu bir yasa taslagına göre, fransa ana karada ve tüm deniz aşırı topraklarında petrol ve doğalgaz arama ve üretim faliyetlerine 2040 yılında son vermeyi ve mevcut izinlerinde kademeli olarak belirtilen yıla bitecek şekilde sınırlandırmayı ayrıca benzinli ve dizel araçların satışını 2040 yılında yasaklamayı palnlıyor.
• Rus doğalgaz şirketi Gazprom ile Japon tiçaret şirketi Mitsul, LNG alanında işbirliği yapmak için anlaştılar. Anlaşmaya göre, küçük-orta ölçekli LNG’nin Japonya sınırları içinde üretimi, taşınması ve pazarlanmasını kapsıyor.
• Rusya’nın en büyük petrol şirketi Rosneft’in CEO’su Igor Sechin, petrol fiyatlarındaki artışın OPEC ve OPEC üyesi olmayan ülkelerin taraf oldukları arz kısıntı anlaşmasından kaynaklı bir yükseliş olmadığı, yükselişin dolardaki değer kaybının neden olduğunu savunuyor.
• Azerbaycan devlet petrol şirketi SOCAR’ın yaptığı açıklamaya göre Bakü-Tiflis-Ceyhan(BTC) petrol boru hattı üzerinden ham petrol sevkiyatı Ocak-Ağustos döneminde gecen yılın aynı dönemine göre %9.7 azalarak 18.062.280 ton oldu. Ayrıca Azerbaycan Ocak-Ağustos döneminde 11.400.551 ton petrol ihracatı gerçekleştirdi.
• Paris merkezli sanayi grubu Cedigaz, sıvılatırma kapasitesinde muazzam büyümenin, LNG piyasasında aşırı arzın 2023-24’e kadar devam etmesini sağlayacağını belirtti.
• Türkiyenin güneş enerjisine dayalı elektrik üretim kapasitesi 2017’in ilk altı ayında 566 MW artarak toplamda 1.505 MW’a ulaştı. Böylelikle türkiye bu dönemde gerçekleşen kurulu güç artışında Almanya ve İngiltere’den sonra Avrupa’da ücüncü, küresel bazda ise ilk 10’a girdi.
• Çinli CEFC, Glencore ve Qatar Inverstment Authority’nin Rus petrol şirketi Rosneft’teki %14.16 hisselerini 9.1 milyar dolara satın alacak.
• İngiltere ve fransa, karbon emisyonu ve kirliliği azaltmak amacıyla 2040 yılına kadar benzinli ve dizel araçları yasaklamayı planladığını açıklamıştı, çinde benzinli ve dizel araçların ve kamyonetlerin üretim ve satışını yasaklamayı planlıyor.
• Suudi Arabistan Enerji Bakanı, Venezuella ve Kazakistan’lı meslektaşları ile küresel petrol arz kısıntısı anlaşmasının mart 2018 sonrasına uzatılmasını konuştu.
• Mısır’ın Akdeniz’deki Zohr doğalgaz sahası için deniz altı üretim sisteminin proje yönetimi, inşaat, test ve ulaştrıma bölümlerini Baker Hunges inşaa edecek.
• Rusya’nın en büyük petrol şirketi Rosneft’in CEO’su Igor Sechin, 2018 yılında ortalam petrol fiyatının 40-43 dolar/varil olmasını beklediğini belitti.
• Dünya’nın önde gelen petrol ve gaz sirketlerinden BP Plc, ABD’deki petrol boru hattı varlıklarını New York Borsası’nda halka arz etmeyi planlıyor.
• Rus doğalgaz şirketi Gazprom, 1 Ocak- 15 Eylül tarihleri arasında Türkiye’ye doğalgaz sevkiyatının geçen yılın aynı dönemine kıyasla %22.8 oranında arttığını açıkladı.
• Rusya’nın en büyük petrol şirketi Rosneft, Kuzey Irak Bölgesel Yönetimi’nin Türkiye ve Avrupa’ya büyük bir doğalgaz ihracatçısı olmasına yardım için bölgede doğalgaz boru hattı inşaa edecek.
• Mısır petrol bakanı El Molla, 2017-2018 döneminde 1.8 milyar dolar tutarında LNG ithal edeceklerini ayrıca ithal edilen gaz miktarını yavaş yavaş azaltacaklarını ve 2018 sonunda kendi üretimlerinin tüketimlerini karşılayacak hale geleceğini söyledi.
• Türkiye, Yunanistan ve İtalya arasında Türkiye-Yunanistan-İtalya gaz nakil koridorunun geliştirilmesine ilişkin anlaşma onaylandı. Bakanlar kurulunun konu ile ilgili kararı resmi gazetede yayımlandı.
• Dünyanın en büyük varlık fonlarından biri olan ve petrol gelirlerinden oluşturulan Norveç Devlet Global Emeklilik Fonu’nun büyüklüğü 1 trilyon dolar seviyesini aştı
• Fransız petrol devi Total, Paris merkezli yenilenebilir enerji şirketi Eren Renewable Energy SA.’nın %23 hissesini satın aldı.
• Amerika Enerji Enformasyon Ajansı tarafından yayınlanan Uluslararası Enerji Raporu 2017’ye göre 2040 yılına kadar dünya enerji tüketimin %28 artacağı ve söz konusu artışın %60’lık kısmına Çin ve Hindistan’ın neden olacağının tahmin edildiği açıklandı. Ayrıca rapora göre, 2040 yılında fosil yakıtların hala %75’in üstünde kullanım oranına sahip olacağı tahmin edilmektedir.
• Dünyanın en büyük LNG üreticisi olan Katar’ın devlet gaz şirketi Qatarga, Botaş’a yılda 1.5 milyon ton LNG satmak üzere 3 yıllık anlaşma imzaladı.
• Birleşik Arap Emirlikleri(BAE) Enerji Bakanı, ilk nükleer enerji santralinin %96’sının tamamlandığını ve 2050 yılından itibaren ülke enerjisinin %50’sinin nükleer kaynaklı olacağını belirtti.
• Çin Doğal Kaynaklar Bakanlığına göre çinin 2016’da teknolojik olarak geri kazanılabilir kaya gazı rezervinin %6 düştü. Verilere göre 2016 yılı sonunda kaya gazı rezevler bir önceki yılın 130,18 milyar metreküp düzeyinden 122,41 milyar metreküpe indi.
• Türkiye’nin enerji ithalatı ağustos ayında geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 36,8 artarak, 3 milyar 254 milyon 930 bin dolar oldu. Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre, bu yıl Ağustos’ta Türkiye’nin toplam ithalatı geçen yılın aynı ayına göre yüzde 15,3 artarak 19 milyar 162 milyon dolar oldu.