Burak KAYAEL
Birkaç gün önce Merkezi Irak Yönetimi’ni Petrol Bakanı Cebbar el-Luaybi Iraklı yetkililere atıl durumda bulunan Kerkük – Ceyhan boru hattının tekrar işler hale gelmesi için onarım çalışmalarına başlanması talimatı verdi. Kamuoyunda bu haber MIY’nin bu hareketiyle IKBY’nin petrol sevkiyatını durduracağı şeklinde yorumlandı. Peki bu yorum ne kadar doğru? Daha doğrusu bu mümkün mü?
Öncelikle Kerkük – Ceyhan boru hattının teknik kapasitesine bakalım. “Irak’tan Gelecek Yeni Boru Hatlarına Gerek Var Mı?” adlı yazımızda da belirttiğimiz gibi (https://www.tespam.org/tr/iraktan-gelecek-yeni-boru-hatlarina-gerek-var-mi/) bahsi geçen boru hattı 40” ve 46”lik iki hattan oluşuyor ve Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın verdiği bilgiye göre yıllık 70,9 milyon ton yani 535,3 milyon varil taşıma kapasitesine sahip. Bunu günlük değere çevirecek olursak 1,47 milyon varil/gün kapasiteye sahip. Şu an Kerkük – Ceyhan boru hattının Irak tarafı kullanılamaz durumda ancak Türkiye tarafı aktif olarak kullanılmakta. Hattan günlük 600 – 650 bin varil ham petrolün Ceyhan limanına gönderildiğini biliyoruz. Irak tarafında IKBY’nin inşa ettiği Khurmala – Fish Khabur boru hattı faaliyet gösteriyor.
Asıl konumuza dönecek olursak Kerkük – Ceyhan boru hattının IKBY petrolünün önünü kesmesi imkânsız; bunun iki sebebi var. Birincisi Ceyhan’a akan petrolün tamamı Kerkük’ten gelmiyor. Yaklaşık yarısı IKBY kontrolündeki bölgede yer alan sahalarda üretilen petrol. Bu sahalardan üretilen petrol tankerlerle ya da döşenen özel boru hatlarıyla Khurmala – Fish Khabur boru hattına aktarılıyor ve Şırnak/Silopi’nin karşısındaki Türkiye – Irak sınırında Kerkük – Ceyhan boru hattının Türkiye kesimiyle birleşiyor. IKBY’nin kendi boru hattını inşa etmesinin sebebi ise Kerkük – Ceyhan boru hattının Irak kesiminin mülkiyeti ve yönetiminin MIY’de olması. MIY daha önce IKBY’ye kendisine ait boru hattını kullanamayacağını bildirmişti.
İkinci ve daha önemli sebep ise Kerkük’teki petrol sahalarının IKBY’ye ait askerler ve şirketlerin kontrolü altında olması. Her ne kadar kağıt üstünde Kerkük sahalarının operatörlüğü MIY’ye bağlı North Oil Company (NOC)’de gözükse de fiiliyatta bu sahaları Barzani ailesine ait özel bir şirket işletiyor. Yani Kerkük petrolünün Kerkük – Ceyhan boru hattı üzerinden akması planlanıyorsa öncelikle MIY’nin Kerkük bölgesinde hakimiyet sağlaması gerekmekte.
MIY’nin Kerkük – Ceyhan boru hattını onarması şu an için sadece ileriye dönük bir adım olarak yorumlanmalı. Bu adım ileride MIY’nin Kerkük’ün kontrolünü ele geçirmek için askeri yöntemlere başvuracağının bir göstergesi olabilir. Şu an için IKBY’nin petrolünün akışını kesebilecek tek güç Türkiye ve bunu da sevkiyata izin vermeyerek yapabilir. Kısa vadede atılacak adımların yanında orta ve uzun vadede Türkiye’nin bölgedeki enerji denkleminde yer almak için milli ve özel petrol şirketleriyle bölgede yer almalı.
Yazar
