Dağlık Karabağ, Azerbaycan’ın önemli petrol ve gaz altyapısına yakındır; bu, bölgenin Ermenistan ile çatışması artarsa ve önemli ihracat boru hatlarını tehlikeye atarsa, daha büyük tehlike ile karşılaşacağı anlamına geliyor.
Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) petrol boru hattı ve Güney Kafkasya Boru Hattı (SCP) Azerbaycan’dan geçiyor ve bazı bölümler Dağlık Karabağ’daki yenilenen çatışmalardan 25 mil kadar uzakta. Boru hattının geçtiği bölgelere yapılacak herhangi bir saldırı veya ele geçirme, Azerbaycan’daki yukarı havza operasyonları için ciddi sonuçlar doğurabilir ve özellikle etkili olan, Hazar Denizi’ndeki dev Azeri-Çıralı-Günaşlı (ACG) projesinde herhangi bir kesinti olabilir. BP tarafından işletilen bu sahalar, Azeri ham petrol üretiminin yaklaşık% 75’ini temsil ediyor. Bu sahalardan elde edilen petrolün çoğu, 1,2 milyon varillik tabela kapasitesine rağmen yarı kapasitede çalışan BTC boru hattıyla ihraç ediliyor.
Güney Kafkasya boru hattıyla Hazar Denizi’nden Türkiye sınırına taşınan doğalgaz, Azerbaycan bölgesindeki Şah Deniz gaz sahasından geliyor ve Türkiye’den geçen Anadolu Gaz Boru Hattı (TANAP) buraya bağlanıyor. TANAP, 2018 yılında faaliyete geçti ve yeni Trans-Adriyatik Boru Hattı’na (TAP) bağlanarak Azerbaycan’ın doğal gaz ihracatının Güneydoğu Avrupa’ya akmasına izin verecek. TAP’ın % 95’inden fazlası tamamlandı ve ilk teslimatın bu yılın sonunda yapılması planlanıyor, ancak proje Dağlık Karabağ sorunu nedeniyle tehlikeye girebilir.
Geçtiğimiz birkaç yıl içinde Azerbaycan, Güney Gaz Koridoru’nun üç ana arterini bölgede önemli bir doğal gaz ihracatçısı olmak için kullandı. 2006 yılında açılan söz konusu SCP hattı 692 km uzunluğundadır. Türkiye-Yunanistan sınırında Trans Adriyatik Boru Hattı ile bağlantı kurulduğunda, Azeri gazının güney İtalya’ya ulaştırılması için kapı açılacak. Adriyatik üzerinden İtalya’ya uzanmadan önce Yunanistan ve Arnavutluk’tan geçen TAP boru hattı, gazın güneydoğu Avrupa’ya yönlendirilmesine de izin verebilir. Güney Gaz Koridoru aracılığıyla Azerbaycan’dan yapılan doğal gaz ihracatı İtalya’yı bölgesel bir doğal gaz merkezi haline getirecek ve şu anda Doğu Avrupa’dan (özellikle Rusya) doğal gaz ithalatına büyük ölçüde bel bağlayan ülkeler için arz güvenliği sağlayacaktır.
Dağlık Karabağ’daki çatışmaya ilişkin SCP boru hattına yapılacak herhangi bir hasar, tap boru hattının lansmanını geciktirebilir ve aynı zamanda Türkiye’ye gaz teslimatlarını da aksatabilir. Şu anda Azeri gazına güvenen ülkeler, Ara dönemde Rus gazına ve yeni LNG ithalatına bakmak zorunda kalabilirler. Azeri gazi ve ABD LNG’si lehine Rus gazı ithalatını azalttığı için Türkiye muhtemelen en çok kaybedecek ülke olacaktır.
Azerbaycan’da doğal gaz üretiminin şu anda 2022’de geçici bir zirveye ulaşması bekleniyor, bu noktada olgun alanlarından gelen doğal düşüş boru hattı ihracatında bir azalmaya neden olacak. Azeri gazındaki son keşifler geliştirilirse, bu düşüş 2026’dan sonra tekrar tersine çevrilebilir.
Veli Kemal ARSLAN
Yazar
