Haluk DİRESKENELİ
Dolaşımlı Akışkan Yatak (CFB) veya Entegre gazlaştırma (IGCC) teknolojisine dayalı sistemler bilindiği gibi Kuzey Amerika’da, İngiltere’de, Kuzey Avrupa ülkelerinde çok yaygın bir uygulamadır.
CFB teknolojisi ile belediye çöpleri geri dönüşüm ayıklamasından geçtikten sonra, yani çöp içindeki kağıt, metal, cam atıklar alınıp tekrar değerlendirmeye gönderildikten sonra, geri kalan biyokütle, yerli tasarımla yerli düşük kalorifik değerli linyit yakan termik santrallerde beraber yakılırlar. Üretilen buhar elektrik enerjisine dönüştürülür, piyasada satılır, Belediyeye gelir olur, Belediye de halk için yapacağı, toplu ulaşım, kanalizasyon, temiz su, park- bahçe, kültür hizmetlerinde kimseye borçlanmadan harcamalarını yapar.
Beraber yakma teknolojisi “Cofiring” aynı anda iki farklı yakıt türünün beraber yakılması anlamındadır. Belediye atıkları geridönüşüm ayıklama sonrası kışın kül, yazın sebze atıkları ihtiva eder. Bunları yerel düşük kalorifik değerli linyit kömürleri ile beraber termik santralde yakmak çok ekonomik bir çöp berteraf çözümüdür.
Biyokütle yani geri dönüşüm sonrası arta kalan belediye çöplerinin şu andaki uygulamalarda sadece yere gömme ile bertaraf edildiğini, bu çöplerin daha sonra yeraltı sularına karışıp içme suyu hatlarını tehdit ettiğini, metan gazı oluşturup yangınlara sebep olduğunu düşünürsek, yakma ile yoketme ve hacim azaltmanın hem gelir getirici, hem yerli kömür kaynaklarını ekonomik değere dönüştürücü, hem de daha sağlıklı bir çözüm olduğunu görürüz.
Belediyenin ham çöpünü önce geri dönüşüm istasyonunda aırıma işlemine tabi tutarız. Ham çöpün içinden metal, kağıt, cam, plastik gibi derhal yeniden kullanılabilir maddeleri ayıklar alırız. Geriye kalan yok edilmesi gereken biyokütle dir. Çoğunlukla ıslaktır, santrifüj, pressleme gibi tekniklerle nemi/ suyu azaltılır ve geriye elektrik üretimi için termik santrallerde linyit ile beraber yakılabilecek, göreceli olarak daha yüksek kalorifik değerde bir çeşit yakıt kalır.
Kaba bir hesapla her 2 milyon nüfus için, yerli düşük kalorifik değerde linyit ile beraber yakılabilecek, yaklaşık 60 Mwe elektrik üretim kapasiteli termik santral ihtiyacı ortaya çıkar.
Bu kapasite isteğe, yakit miktarına, yakıt ucuzluğuna bağlı olarak biraz azalabilir, biraz çoğalabilir. Belediye çöpü ucuzdur. Toprağa gömerek para harcamak yerine, yerli linyitle beraber termik santralde yakarak elektrik üretir, sonunda para kazanırsınız. Biyokütle ve çöp gazı faydaları eşdeğerdir. Ortak yakma ile çöpün çevreyi kirletici emisyonları azaltılır. Biyokütle ile linyitin ortak yanması sırasında kükürt emisyonları da azaltılır, kontrol edilir.
Yakıt Ortak Yakma, iki veya daha çok yakıtın termik santralde beraber yakılması işlemine verilen adlandırmadır. Bu yakıtlar linyit gibi kalorifik değeri düşük katı yakıt olabilir, fueloil no-6 veya motorin gibi sıvı yakıtlar olabilir, metan gazı, doğalgaz gibi yakıtlar da olabilir.
Bu nedenle ağır yakıtlar petrol ürünleri, ve linyit kömürleri termik santrallerde biyokütle yanması sırasında rahatlıkla kullanılabilir. BiyoKütle ile Linyit kömürünün beraber yakılması gündelik hayatta en çok görülen, en ekonomik ve gelir getirici uygulamadır.
1980’lerde ABD ve Kuzey Avrupa da geri dönüşüm ayıklama sonrası elde kalan belediye çöplerinin yerel kömürle beraber termik santrallerde yakılarak yok edilmesi uygulaması yaygınlaşmıştır. Son yıllarda artan seragazı, küresel ısınma ve Kyoto kaygıları ile konu daha güncel hale gelmiştir.
Ancak her ülkenin hatta her belediyenin çöpü ve yerel katı yakıtı birbirinden farklıdır. Berlin, Londra, Zurich te uygulanan bir BiyoKütle/ Kömür OrtakYakma termik santralini getirip Bursa da, Antalya da, Ankara da aynen kuramazsınız. Her ortak yakıt için ortak yerli çalışma, ortak akıl, ortak yerli tasarım ister.
Küresel ısınma, çevre kirliliği kaygıları ile yeni politikaların uygulanması zamanı gelmiştir. BiyoKütle ile yerli katı fosil yakıtların yerli tasarımlı termik santrallerde ortak yakılması çöpler düşük maliyetle yokedilirken, bir yandan elektrik üretilmesi ve öte yandan başka sosyal projelerde kullanılabilecek gelir sağlanması büyük bir fırsat olarak ortaya çıkmaktadır.
Yerli santrallerin yerli mühendislik tasarımı, yerli olarak imali, montajı, çalıştırılması, yerli sanayiye iş, aş, istihdam ve katma değer getirmektedir.
BiyoKütle kullanan ve göreceli olarak daha düşük verimlilikle (%18-22) çalışan bir santral ile daha yüksek verimlilik (%32-38) verebilen sadece katı yakıt kullanan termik santralin birleştirilmesi, ortak verimliliği yukarı çekmektedir. Ortak santral, belediye çöpleri bittiği zaman sadece (%100) katı yakıtla da çalıştırılabilmektedir. Bu durum santral işletmesine mevsimsel yakıt değişimlerine karşı koruyucu esnek çalışma imkanı vermektedir.
Avrupa Topluluğu, Üye ülkelerin kendilerine ait biyokütle ve yerel yakıtlarını kendi başlarına yerel teknoloji ile değerlendirebilmeleri için özendirici finansman imkanları sağlamaktadır.
Yine Avrupa Topluluğu, Üye ülkelerin enerji arz güvenliği, yenilenebilir yerel enerji kaynaklarının değerlendirilmesi, yerli mühendislik imkanlarının daha çok ve etkin kullanılması konularında teşvik edici destek uygulamaları getirmektedir.
BiyoKütle ile yerel katı fosil yakıtların beraber termik santralde yakılarak değerlendirilmesi, daha düşük yatırım maliyeti ile, çevreye uyumlu, emisyonların kontrol altında olduğu, yerli teknolojinin kullanıldığı, yerli üretim kaynaklarının santral imali, tasarımı, imalatı, montajı ve işletmesinde seferber edildiği, daha yüksek geri dönüşüm/ daha yüksek proje finansman geri ödeme imkanları sağlıyan avantajlar ortaya çıkarmaktadır.
Avrupa Topluluğu, Kyoto protokolüne ve sera gazlarının azaltılması şartlarına uyum sağlayabilmek için BiyoKütle ve Katı Yakıt beraber yakma sistemlerine teşvikler getirmiştir.
Verimliliği artırabilmek için yapılması gerekli teknik çalışmalar, teknik problemlerin yerel olarak çözülmesi, sistem randımanlarının yükseltilmesi, baca emisyonlarının kontrolü için hala para harcamak, fon bulmak, teşvik almak, akademik bilimsel çalışma yapmak gerekmektedir.
Avrupa Topluluğu, “biyokütle / yerli katı yakıt ortak yakma” teknolojisinin herbir ülke kaynakları ile yerli geliştirilebilmesi için teşvikler vermekte, yabancı yakıt bağımlılığından kurtulma, yerli katı yakıt teknolojilerinin yerli mühendislik imkanları ile geliştirilmesi konusunda bir fırsat olarak görmektedir.
Yenilenebilir enerjiler konusunda yayınlanan Avrupa Konseyi kararına göre, biyokütle kullanımının, toplam enerji kullanımının yükseltilmesi hedeflenmiştir.
BiyoKütlenin yerel katı yakıtlarla beraber termik santrallerde yakılarak elektrik üretiminde değerlendirilmesi uygulaması herkesin kazandığı bir çözümdür. Belediye elindeli çöpleri ekonomik olarak yok eder, termik santrallerde yerel katı atık kullanılır, elektrik üretilir, elektrik satılır, halk için diğer sosyal projelerde kullanılabilecek parasal değer elde edilir.
Istanbul BüyükŞehir belediyesi Kilyos Ağaçlı linyit işletmesini, Bursa BüyükŞehir Belediyesi Keles linyitlerini, Manisa Soma-C santralini, Kayseri BüyükŞehir Belediyesi AfşinElbistan yeni santral işletmesini, Konya BüyükŞehir Belediyesi Ilgın linyitlerini, Ankara Belediyesi Çayırhan henüz değerlendirmeye açılmamış linyit sahalarını redovans kapsamında “BiyoKütle/ Linyit OrtakYakma termik santrali kurmak üzere devralabilir. Belediye olarak ihaleye çıkar, teklifleri değerlendirir, santrali işletir, çöpü yakar, elektrik üretir, satar, başka sosyal projeler için hazır parasal kaynak sağlarsınız.
Bu makale daha önce Bursa ve Kayseri MMO konferanslarında sunulmuştur.
Yazar
