Burak KAYAEL
TESPAM Ortadoğu Uzmanı
bkayael@tespam.org/tr
Kasım ayı bölgede terörle mücadelenin devam ettiği ve bölgesel yönetimin bağımsızlık konusunu ön plana çıkarttığı bir ay oldu.
Musul şehrinin IŞİD’den kurtarılması operasyonu devam ederken merkezi yönetim başbakanı Haydar el İbadi, bölgesel yönetim başkanı Mesut Barzani ile Bağdat’ta gerçekleştirdikleri görüşmeden kısa bir süre sonra Erbil’e bir ziyaret gerçekleştirdi. Her iki görüşmede de enerji kaynaklarının paylaşımı, Musul operasyonu ve IŞİD’den kurtarılan bölgelerin tekrar imarı üzerinde duruldu.
Bu görüşmelerden bir süre sonra bölgesel yönetim başkanı Mesut Barzani bir açıklama yaparak ABD ile peşmergenin IŞİD’den kurtardığı bölgelerin Kürdistan toprağı olduğu ve buralardan çekilmeyeceklerini konusunda anlaştıklarını açıkladı. Buna karşılık Haydar el İbadi ise bu açıklamanın merkezi yönetim ve bölgesel yönetim arasında varılan anlaşmaya ters olduğu ve peşmergenin bahsi geçen bölgelerden çekileceğini açıkladı.
Süleymaniye şehrinde maaşlarının yatırılmadığı gerekçesiyle 50 bine yakın öğretmen ve devlet memuru grev uygulayarak iki aydır işlerine gitmiyor. Resmi rakamlara göre 1.4 milyon devlet memurunun maaşlarının ödenebilmesi için aylık 800 milyon dolarlık bir gelire ihtiyaç duyan bölgesel yönetim petrol/gaz satışlarından bunun çok altında bir gelir elde ettiğini açıklıyor. Uzun bir süredir bölgesel yönetim için problem olan maaşların kesintiye uğraması ve düzenli yatırılamaması özellikle merkezleri Erbil ve Süleymaniye’de bulunan KDP ve KYB arasında önemli bir tartışma konusu olmakta. KYB’nin bu konu üzerinden KDP ve Barzani’nin yönetimini sıkıştırması beklenebilir.
Bölgesel Enerji Bakanlığı Ekim ayı içerisinde Ceyhan limanı üzerinden 16.766.563 varil ham petrol satıldığı bunun karşılığında 636.364.810$ gelir elde edildiği ve bu gelirin 74.568.710$’lık kısmının üretici firmalara üretimleri karşılığı olarak iletildiği belirtti.
Bölgesel yönetim Enerji Bakanlığı bölgenin 2015 yılı ve 2016’nın ilk 9 ayındaki petrol üretimini karşılaştıran bir rapor yayınladı. Bu rapora göre bölgede üretim yapan sahalarda 2015 yılında günlük 630 binlere varan üretime ulaşılmış olmasına rağmen 2016 yılının ilk 9 ayında bu miktarın 580 bin varili geçemediği (kimi zaman da 500 binin
altına indiği) görülmektedir. Ciddi ekonomik sıkıntıların içinde bulunan ve petrol gelirlerine bağımlı olan bölgenin hayati ihtiyaç duyduğu petrol üretimini artıramamasının arkasında düşen petrol fiyatları sebebiyle bölgeye yeterli arama/üretim yatırımı yapılmaması olduğu değerlendirilebilir. Bu şartlar altında Türkiye’nin milli ve özel şirketleri aracılığıyla bölgeye uygun koşullarda petrol/gaz yatırımı yapabileceğini değerlendiriyoruz.
Bölgede Tawke ve Erbil lisanslarında operatörlük yapan Norveç merkezli DNO firması Shaikan lisansında operatörlük yapan Bermuda merkezli Gulf Keystone firmasını satın almak için 300 milyon $’lık bir teklif verdiğini açıkladı. Daha önce mali durumunu yeniden şekillendireceğini açıklayan Gulf Keystone firmasının bu teklife verdiği cevap henüz bilinmiyor.
DNO firması operatörlüğünü yürüttüğü Dohuk lisansından çıkacağını açıkladı. Lisansta 2014 yılında keşfedilen Summail petrol sahasının üretiminin 2015 yılında ani bir şekilde düştüğü açıklanmış ve saha terk edilerek üretim tesisleri bölgeden sökülerek alınmıştı. Lisansta halen Genel Eneji’nin %40 ve bölgesel yönetimin %20’lik payı bulunmakta.
Khalakan lisansında operatörlük yapan Gas Plus Khalakan firması Shewashan sahasında Shewashan-3 ve Shewashan-4 geliştirme kuyularının sondajına başladığını duyurdu. 2014’de Shewashan-1 kuyusu ile keşfedilen saha günlük ortalama 3.000-4.000 varil üretim yapmakta.
GazpromNeft firması Shakal sahasında üretime 2018’de başlayacağını ve sahadan en yüksek üretimin (Beklenti: 40.000 varil/gün) 2022 yılında gerçekleşmesini beklediklerini açıkladı. 2009 yılında keşfedilen sahada 35 API petrol test edilmişti.
-
Not: Bu çalışma hazırlanırken, Bölgesel Kürt Yönetimi Doğal Kaynaklar Bakanlığı, KNOC, Oryx Pet., Afren, Petoil gibi kurumların web sitelerinden ya da kurumlar ile ilgili internete yansıyan haberlerden ve BBC, Al Jazeera, Sputnik, Iraq Oil Report, IHS gibi ajansların hazırlamış olduğu haber ve raporlardan faydalanılmıştır. Yapılan incelemeler neticesinde farklı kaynaklar tutarlılıkları açısından değerlendirilmiş̧ve yorumlanarak bu çalışmaya eklenmiştir
“Yayınlanan haber ve yazıların tüm hakları TESPAM’a aittir. Tekrar yayınlanması halinde kaynak gösterilerek bu sayfaya aktif bağlantı sağlanması zorunludur.”
TESPAM
“Türkiye’deki enerji politikaları odaklı ilk ve tek sivil yapılanma…”
“Enerji politikaları alanında gündemi uzaktan takip etmeye çalışan bir Türkiye yerine, gündem belirleyen bir Türkiye’ye ulaşma idealiyle…”
TESPAM-Türkiye Enerji Politikaları ve Araştırmaları Merkezi
TESPAM, Uluslararası Enerji Politikaları Araştırma Derneğinin Bir Kuruluşudur
