Cumhurbaşkanı Erdoğan 29 Eylül 21 tarihinde Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile Soçi’de bir görüşme gerçekleştirdi. Soçi ziyaretinde Cumhurbaşkanı Erdoğan’a MİT başkanı Hakan Fidan, Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun ve Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın eşlik etmiştir.
29 Eylül tarihinde Rusya basın sekreteri Dmitri Peskov’un yaptığı açıklamalarda Kırım konusunun Soçi gündeminde yer almayacağı belirtilmiştir. Aynı zamanda Peskov Ukrayna ve Türkiye arasındaki savaş teknolojilerine dair işbirliğinin de Rusya için önemli olduğunun altını çizdi.1
BM 76. Genel Kurulu’ndan hemen sonra ve liderler arasında zirve diplomasisi şeklinde, basına kapalı olarak gerçekleşen görüşmede, ticaret, ekonomi ve savunma sanayi alanlarındaki işbirliği ile Suriye, Libya, Afganistan ve Kafkasya konularının ele alındığı bildirilmiştir. Cumhurbaşkanı Erdoğan yaptığı açıklamada, Akkuyu Nükleer Enerji santraline de değinmiş ve sözkonusu santralin 2022 yılında açılabileceğini belirtmiştir. Akkuyu’da 13 bin kişinin çalıştığına ve bunların 10 bininin Türk olduğuna dikkat çeken Erdoğan bu konuda uzmanların Rusya’da eğitim gördüğünü belirterek bu gelişmelerin ikili ilişkilerimizi olumlu etkilediğinin altını çizmiştir.
Savunma sanayi alanında Rusya ile önemli adımların atıldığını belirten Cumhurbaşkanı Erdoğan, BM Genel Kurulu’nda Rusya’dan S-400’lerin alınması konusundaki sorulara gerekli cevapların verildiğini söyledi. Cumhurbaşkanı Erdoğan New York Times’a verdiği röportajda ayrıca, NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ve eski ABD Devlet Başkanı Donald J. Trump’ın sözlerini referans göstererek ‘Biz kendi silahlarımızı alıyoruz.’dedi ve ‘Eğer ABD bize Patriot hava savunma sistemlerini satmış olsaydı, S-400’leri almazdık” diye ekledi. Yine kendisine yöneltilen S-400’leri almanın Birleşik Devletlerin tepkisini çekmeye değip değmediği sorusunu ise ‘Bence değdi. Kendi savunmamızı istediğimiz gibi güçlendirebiliriz.’ sözleri ile yanıtladı.2 Bu noktada belirtmek gerekir ki ABD S-400 anlaşması sonrası 2019 yılında Türkiye’yi yeni nesil F-35 savaş uçakları programının dışına çıkardı ve Türkiye’nin bu uçaklardan satın almasının önüne geçti. Ertesi yıl Türkiye’ye karşı ekonomik ve diğer yaptırımlar uygulanmaya başlandı.
Soçi görüşmesi sonrası yapılan basın açıklamasında Cumhurbaşkanı Erdoğan, Suriye konusunda ortak adımların atılmasının önemine vurgu yaparak bölgesel barışın sağlanmasının Türk-Rus ikili ilişkilerine bağlı olduğunu belirtti.
Putin ise sözlerine ekonomik alandaki büyümeye dikkat çekerek başladı. Pandemi şartlarında ikili ticaretin ilk dokuz ayda %30’luk artışla büyüme gerçekleştiğini, aynı zamanda iki taraf arasındaki yatırımların da büyümeye devam ettiğini belirterek Rusya’daki Türk yatırımları 1,5 milyar dolara, Türkiye’deki Rus yatırımları 6,5 milyar dolara ulaştığının altını çizmiştir.
Büyük projeler gerçekleşmeye devam ettiğini belirterek, Türk Akımı projesinin tam olarak çalışmaya başladığını ve bugün Avrupa gaz piyasasındaki çalkantılara rağmen bu proje sayesinde Türkiye’nin bunlardan etkilenmediğini söyledi.
Rus lider, uluslararası işbirliği alanında özellikle Suriye konusunda yeteri kadar başarılı olduklarını ve Libya konusunda da mutabakata varmak için temaslarının devam ettiğini belirtti ve sözlerine ‘Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki çatışmaların durdurulması ve kontrolün sağlanması noktasında Türkiye ve Rusya’nın aktif olarak faaliyet göstermektedir, bu işbirliği istikrarın sağlanmasının ve ileride uzlaşmaya yönelik atılacak adımların garantisidir.’3diyerek devam etti.
Son olarak Rus lider pandemi süresinde Rus turistlerin Türkiye gelmeye devam ettiğini belirterek bu yılın ilk dokuz ayında 2,5 milyon Rus turistin geldiğini, bu durumun turizm ekonomisine katkı sağladığını ve bu konuda ayrıntılı konuşacakalrını belirtti.
İki ülke arasında Rusya açısından Kırım konusu, Ukrayna- Türkiye ilişkileri çözüme kavuşturulamamaktadır. Özellikle son günlerde öncelikle Türk Dışişleri tarafından yayınlanan,17-19 Eylül Kırım parlamento seçimlerinin Türkiye açısından hukuki bir anlamı olmadığının açıklanması, daha sonra Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın BM Genel Kurulu’nda Kırım’ın ilhakının tanınmadığının belirtilmesi ve Ukrayna’nın toprak bütünlüğünün altının çizilmesi ve Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun Kırım Platformu’nda yüksek seviyede Türkiye’yi temsil etmesi olumsuz karşılanmaktadır.
Aynı zamanda son günlerde Ukrayna ile savunma sanayi alanında yapılan anlaşma ile Türk yapımı insansız hava araçlarının teslim edilecek olması ve Ukrayna’nın Rusya’yı caydırmak için daha çok silahlı insansız hava aracı alacak olması Rus basınında olumsuz karşılanmış ve Ukrayna’ya bu silahların getirilmesinin olumsuz sonuçları olacağı belirtilmiştir.4
Türkiye açısından ise başta Suriye’de YPG/ PKK terör örgütlerinin hem ABD hem Rusya tarafından destek görmesi ve Suriye politikasında Rusya ile farklı noktalarda olunması, yine Libya’da desteklenen grupların farklılık göstermesi siyasi alanda uzlaşmayı zorlaştırmaktadır. Ekonomi ve ticaret alanında kurulan ortaklıklar ve yatırımların boyutu ise siyasi açmazları ikinci plana atmaktadır. Mevcut görüşme hakkında liderlerin olumlu açıklamaları ve çözüm odaklı yaklaşımları her iki tarafında uzlaşmacı olduğunu göstermektedir. Şüphesiz ki Rusya ve Türkiye arasında siyasal, ekonomik, askeri, ticari alanda işbirliklerinin sağlanması ve bölgesel ortaklıkların kuvvetlendirilmesi her iki ülkenin lehine olacaktır.
1«Пеcков исключил крымский вопрос из повестки переговоров Путина и Эрдогана», 29 Eylül 2021,
https://iz.ru/1228419/2021-09-29/peskov-iskliuchil-krymskii-vopros-iz-povestki-peregovorov-putina-i-erdogana,
(erişim tarihi: 30.09.2021)
2
‘ Amid Tensions With U.S., Erdogan Praises Ties With Russia’, 29 Eylül 2021,
https://www.nytimes.com/2021/09/29/world/europe/erdogan-putin-turkey-russia.html, (erişim tarihi:
30.09.2021)
3
‘Встреча с Президентом Турции Реджепом Тайипом Эрдоганом», 29 Eylül 2021,
https://interaffairs.ru/news/show/31886 ,(erişim tarihi: 30.09.2021)
4«Украйна Собирается закупить большое ударгых дронов для сдерживания России», 30 Eylül 2021
https://www.youtube.com/watch?v=MgFfj4oSqcY , (erişim tarihi: 30.09.2021)
Hasibe Tuğçe Taşık
Yazar
