BAZI SORULARLA ELEKTRİKLİ ARAÇ TRENDİNE KORONA ETKİSİ

Oğuzhan Akyener

1- Küresel anlamda etkisini gösteren korona virüsünün hiç şüphesiz en fazla etkilediği sektörlerden biri de otomotiv oldu. Peki,bu kapsamda, elektrikli otomobillere yönelik projeksiyonlar nasıl etkilendi?

Öncelikle belirtilmelidir ki, elektrikli otomobillerin yaygınlaşabilmesi için sadece araç üretimi yeterli olmayacaktır. Araç üretiminin yanı sıra, ekonomik olarak tercih edilebilecek, yedek parçası ve servis ağı yaygınlaşmış, şarj sıkıntısı olmayacak bir sistemin kurgulanması gerekmektedir. Dolayısıyla, elektrikli araç hedefleri uzun vadelidir ve bu hedeflere ulaşmak için çok yönlü yatırımlar, teşvikler, teknoloji geliştirme uygulamaları ile birlikte büyük bütçeler kurgulanması elzemdir.  Günümüzde, piyasasını anlamak için rakam vermek gerekirse, elektrikli araç miktarı, toplam taşıt oranının yaklaşık sadece binde 4’ü kadar bir büyüklüğe sahiptir.

Şimdi bütün küresel piyasalar ile birlikte, otomotiv sektörünü de derinden etkileyen korona virüs salgının, elektrikli araç trendini nasıl etkilediğine bakarsak, bu noktada 3 ana faktörden bahsedebiliriz. Bunlar:

• Salgın nedeniyle ekonomiler büyük zarar gördü. Küresel anlamda %25’ler oranında ekonomik küçülmeler ve GSMH düşüşleri yaşandı. Bütün devletler ortalama GSMH’nın yarısı ve hatta belki daha fazlası oranında uzun vadeli borçlanma ve finansal stoklarını eritme durumunda kaldı. Bu sebeple, uzun dönemli bütün yatırım planları revize edildi. İvedi ve hayati olma statüsü taşımayan bütün destek ve teşvik paketleri de ertelenme riski ile karşı karşıya kaldı. Bu kapsama giren, elektrikli araçların yaygınlaşması için gerekli olan; finansal destekler, vergi indirimleri ve teşviklerin yanı sıra, revize edilmesi gereken elektrik altyapılarına dair yatırımların tamamı da ya sekteye uğradı ya da ötelenmek zorunda kaldı.
• Petrol fiyatları ile birlikte petrol ürünleri ve akaryakıt fiyatları da düştü. Bu sebeple, konvansiyonel – elektrikli araç arasındaki ekonomik avantaj düzeyi, konvansiyonel akaryakıtlar lehine gelişti.
• Otomotiv sektörü bütün yönleriyle büyük bir kırılma yaşadı. Talep durdu ve bu alandaki ARGE dâhil bütün yatırımlar sekteye uğradı. Bu uzun vadeli yatırım planlarını da etkiledi.

Bu gibi sebeplerle birlikte elektrikli araç arz ve talep dengelerinde de %45’lik bir küçülme gerçekleşti.

Dolayısıyla korona krizi küresel anlamda elektrikli araç dönüşüm trendini biraz daha ötelemiş oldu. Yani, küresel ekonomi trendine bağlı olarak, elektrik araç hedeflerine dair küresel projeksiyonlar belki bir 5 ila 10 yıl arasında ötelenme riskiyle karşı karşıya kaldı.

2- Elektrikli otomobiller konusunda özellikle Avrupa oldukça hassas bir yaklaşım sergiliyor ve 2021 itibariyle ülkeler dizeli tamamen yasaklayıp, elektrikli araçların piyasadaki yerlerini artırmayı hedefliyordu. Salgın, bu planlamaları da olumsuz etkiler mi? Dizel arabalar bu için bu yaşananlar bir hayat öpücüğü olur mu yoksa planlamalar kaldığı yerden devam eder mi?

Küresel ekonomik kırılma ve negatif seyreden büyüme oranları toparlanana kadar AB ve diğer gelişmiş ülkeler nezdinde “lükse kaçan politik hedef” kapsamında düşünülebilecek olan elektrikli araç yatırım ve teşvikleri en azından bir 5 yıl sonra tekrar değerlendirilmek üzere rafa kalktı gibi düşünülebilecektir. “Entertainment Country” sınıfına giren ülkeler dahi, bu süreçten büyük yara alarak çıkacak gibi görülmektedir. Zaten elektrikli araçlarda öncülüğü yapması gereken ülkeler bunlardır. Fakat onların da planları aksamıştır.

3- Türkiye’nin yerli otomobilde hedefi elektrikli idi. Sizce TOGO bu süreçten nasıl etkilenecek?

Her ne kadar elektrikli aracın yaygınlaşması ve tercih edilebilir duruma gelmesi için en azından:

• bir on yıl daha süreye,
• ciddi yatırım bütçelerine,
• ve daha ucuz – yeni teknolojilere ihtiyaç duyulsa da, yıllardır “yerli otomobil” konusunda hayallerini gerçekleştirmeye bu denli yaklaşan Türkiye’nin bu alandaki hamleleri hiç şüphesiz çok önemlidir.

Tabi ki, elektrikli araçların yaygınlaşması zaman alacaktır. Fakat gelecek planları yaparken, bir yerden başlanması ve yerli teknolojinin ekonomik olarak seri üretime döndürülmesi gerekmektedir.

Korona salgını sebebiyle bu alandaki hedeflerin, ekonomik koşullara göre belki bir süreliğine ötelenmesi söz konusu olabilse de, küresel anlamda elektrikli araç trendi yoğunlaştığında, otomotiv sektöründe en son teknolojiyi üretebilen ve medeniyet coğrafyasına yeni markasıyla hizmet veren bir Türkiye meydana getirebilmek için, bugün atılan adımlara büyük ihtiyaç vardır.

Önemli olan sabırla geleceği tasarlamak ve niyetlenen girişimlerin, (korona salgını sebebiyle) içinde bulunulan zorlu süreci atlatabilmesini sağlamaktır. Korona sürecini profesyonelce yöneten devletimizin bu bağlamda da alternatif planları hiç şüphesiz bulunmaktadır.

Bu süreçte 2020’deki seri üretim hedefleriyle birlikte elektrik dağıtım altyapısının da geliştirilmesi, yeni imar modellerinin, şarj imkânları da göz önüne alınarak, şekillendirilmesi önemlidir.

Ayrıca, pil teknolojileri ile ilgili ARGE yatırımları da, bütün dengeleri değiştirecek sonuçlar elde edilmesini sağlayabilecektir.

Unutulmamalıdır ki, Korona periyodundaki ekonomik durağanlığın küresel elektrikli araç sektörünü negatif etkileyeceği dikkate alınırsa, bu konuya yeni müdahil olan Türkiye’nin süreci iyi yöneterek, öne çıkabileceği hamleler gerçekleştirebilmesi ve riski avantaja çevirmesi de mümkündür.