Rusya ve Ukrayna arasındaki tarihin getirdiği anlaşmazlık ve sorunlar günümüzde de etkisini sürdürmekte ve dahi bu sorunlara yenileri de eklenmektedir. Peki, bu kadar problem varken neden hala Rusya ve Ukrayna arasında milyon dolarlık anlaşmalar yapılıyor?
Avrupa, enerji ihtiyacının üçte birini Rusya’dan karşılıyor. Tahmin edebileceğiniz gibi bu durumda devreye Ukrayna giriyor. Rusya, Avrupa’ya olan enerji ihracatını Ukrayna üzerinden yapmakta. Rus gazı tekeli olan Gazprom’un yaptığı açıklamaya göre, Rusya’nın Avrupa’ya gaz ihracatı 2010 yılında 138,6 milyar metreküpten 2018’de 200,8 bcm’ye yükseldi. Enerji ihtiyacının ve ihracatının arttığı bu dönemde tam da bu noktada en başta bahsettiğim anlaşmazlıklar ve problemler Rusya’nın enerji yoluna taş koymaktadır. 2014’te yaşanan Euromaiadan Eylemleri ve Rusya’nın Kırım’a ve Donbas’a yaptığı askeri müdahaleden sonra Rusya, Ukrayna’ya olan bağımlılığını azaltmak istedi ve yeni yollar aramaya başladı.
Ukrayna’nın tekelinde olan Naftogaz’ın söylediklerine göre, bu ihracatın %40’ı Ukrayna’dan geçiyor. Naftogaz’ın gelirlerinin yaklaşık %27’si buradan karşılanmakta olup Rusya, Kiev’e 3 milyon dolar ödüyor. Yine de şirkete göre bu miktar az. 2009 ve 2018 arasında 849 bcm Rus gazı Ukrayna’ya geçti ancak bu dönemde anlaşma 1,110 bcm’di.
Bu şartlarda Gazprom 2 tane çok önemli projeye imza attı: Nord Stream 2 ve Türk Akımı. Bu projelerde amaçladığı şey deniz yolu üzerinden Avrupa’ya enerji taşımak ve Ukrayna’yı bu kolay gelirden mahrum bırakmaktı. Gazprom, Nord Stream 2’nin Kiev ile 10 yıllık sözleşmesinin bittiği zamana yakın bir tarihte kullanıma hazır olacağını umuyordu. Gelgelelim, her şey planlandığı gibi ilerlemedi.
Öngörülen lansman Danimarka hükümetinin karasularına izin verilmesi konusundaki gecikmeleri nedeniyle 2021’e ertelendi. Nord Stream 2 olmadan Moskova, 21 Aralık’ta Kiev ile 2020 ve 2024 yılları arasında en az 225 bcm Rus gazının Ukrayna sınırlarından geçeceği yeni bir antlaşma imzalamak zorunda kaldı. Naftogaz antlaşmadan alacağı kazancın 7 milyar dolar üzerine çıkacağını söyledi. Ayrıca Gazprom Naftogaz’a iki şirket arasında uzun süredir devam eden yasal bir anlaşmazlığı sona erdirmek için 2,9 milyar dolar ödemeyi kabul etti.
Buradan da anlaşılacağı üzere, Rusya’nın hala Ukrayna boru hattına ihtiyacı var ve Nord Stream 2, Türk Akımı gibi projeler kullanıma açılmadığı sürece ne kadar siyasi ve politik anlamda aralarında anlaşmazlıklar olsa da, Ukrayna ile antlaşmalar yapmaya devam etmek zorundadır.
Yazar: Ümmü İrem Yıldız
Düzenleyen: Yazel Sümeyye Gürer
Yazar
