01/06/2021
KIRGIZİSTAN, KUMTOR ALTIN MADENİNİN KONTROLÜNÜ ÇİN’DEN DEVRALDI
Kırgızistan ekonomisine büyük katkısı olan ve yaklaşık 4000 işçinin çalıştığı Kumtor altın madeni, ülkenin GSYİH’nın % 12’den fazlasını oluşturmaktadır ve üretime geçildiği günden bu yana yaklaşık 13 milyon ons altın üretilmiştir. Ülkenin en büyük sanayi kuruluşu olan Kumtor altın madeninden elde edilen karların nasıl paylaşılacağı konusu Kanada’nın Centerra Gold firmasıyla uzun süredir çözülemeyen bir problemdir.
Kumtor altın madenini bilindiği üzere 2006 senesinden beri Kanada firması olan Centerra Gold işletmektedir. Eyalet Çevre ve İklim Komitesi Başkanı Dinara Kutmanova, madenin bir milyar tondan fazla atık kaya atarak yakındaki buzullara zarar verdiğini dile getirmiştir. Kırgızistan Milletvekili Akılbek Caparov’un başkanlığında kurulan geçici Meclis Araştırma Komisyonu sonuç raporuna göre ise, Centerra Gold şirketi Kumtor aracılığıyla çevreye büyük zararlar vermekte ve ulusal yasaları görmezden gelmektedir. Caparov, şirketin 1990’lı yıllarda altın madenini işletme iznini ihalesiz aldığını dile getirerek, fabrika kurma ve altın çıkarmanın ilk 5 yılında da tüm vergilerden muaf tutulduğunu ifade etmiştir. Önceki iktidarların sorumluluklarına da değinen Caparov, “Kırgızistan’da her iktidar değişikliğinde, Kumtor madeninin faaliyetlerini incelemek için çeşitli komisyonlar kuruldu. Ancak ortaya çıkarılan ihlallere rağmen, komisyonlar sınırlı kararlar aldı. Kırgızistan’ın ekonomik çıkarlarını tam olarak koruyan kararların 30 yıldır alınmamasının tek nedeni siyasi ve devlet yolsuzluğudur.” değerlendirmesinde bulunmuştur.
Cumhurbaşkanı Sadır Caparov’un madenin millileştirilmesi konusunda uzun süredir verdiği destekler herkes tarafından bilinmektedir. Caparov, ocak ayında yapılan cumhurbaşkanlığı seçimini ezici bir zafer ile kazanmasından birkaç ay sonra bu hususta ilk adımı atmıştır. Öncelikle geçtiğimiz ay meclisin önerisinin üzerine madene kayyum atanmıştır. Bunun ardından son durumda ülke, madenin tam kontrolünü elinde tuttuğunu açıklamıştır. Kırgızistan Kabine Başkanı Ulukbek Maripov, şirketin başına Kanada ve Kırgızistan vatandaşı olan Tengiz Bolturuk’un getirildiğini ifade ederek, çalışanlarla ilgili olarak işten çıkarmaların olmayacağını dile getirmiştir.
Konuyla ilgili şirket, ülke yönetimiyle işbirliği aramaya devam edildiği, gerekirse tüm uyuşmazlıkların uluslararası tahkimde çözüleceğini ve ABD mahkemesinde iflas davasını başlattığını duyurmuştur. Ayrıca Centerra Gold Firmasının ve İcra Kurulunun Başkanı olan Scott Perry, “İşletme faaliyetlerimize bakarsanız, bu, hükümetin düzenleyici otoriteleri ve ilgili kurumlar tarafından yıllık olarak onaylanıyor ve madeni işletme şeklimizde hiçbir değişiklik yapmamızı istemediler” dedi ve “madenin millileştirilmesinin haksız yere meşrulaştırıldığını” söylemiştir. Şirket daha önce Bişkek aleyhine uluslararası tahkim davası da başlatmıştır.
Kaynakça
Küçük, B., (2021). Kırgızistan, Kanadalı Şirketin İşlettiği Kumtor Altın Madeninin Kontrolünü Devraldı. Erişim adresi: https://tr.euronews.com/2021/06/01/k-rg-zistan-kanadal-sirketin-islettigi-kumtor-alt-n-madeninin-kontrolunu-devrald
Dünya Haber Merkezi, (2021). Kırgızistan’da Kumtor Altın Madenine Kayyum Atandı. Erişim adresi: https://www.dunya.com/kuresel-ekonomi/kirgizistanda-kumtor-altin-madenine-kayyum-atandi-haberi-621591
Tayfur Aliyev, N., (2021). Kırgızistan Meclisi, Kanadalı Şirketin İşlettiği Kumtor Altın Madenine Kayyum Atanmasını Önerdi. Erişim adresi: https://www.haberler.com/kirgizistan-meclisi-kanadali-sirketin-islettigi-14138024-haberi/
Tayfur Aliyev, N., (2021). Kırgızistan’da Kanadalı Şirketin İşlettiği Kumtor Altın Madenine Kayyum Atandı. Erişim adresi: https://www.haberler.com/kirgizistan-da-kanadali-sirketin-islettigi-kumtor-14140886-haberi/
07/06/2021
TÜRKMENİSTAN-İRAN ELEKTRİK HATTINDAKİ SORUN GİDERİLDİ
İran’ın her yıl elektrik kapasitesi yaklaşık olarak 3000 MW artmakta ancak akarsulardaki su seviyesinin azalması ile birlikte hidroelektrik üretimi düşmekte dolayısıyla gereken elektrik ihtiyacı karşılanamamakta bu sebeple Türkmenistan’dan elektrik satın alınmaktadır.
İran Enerji Bakanlığı Elektrik Sektörü Sözcüsü Mustafa Recebi Meşhedi, elektrik hatlarında yaşanan hırsızlıklardan dolayı direklerin demirlerinin ve kablolarının çalındığı tespit edilmiş bundan dolayı da elektrik kesintisinin yaşandığını ifade etmiştir. Çalışmalar kapsamında ilk kez acil durum elektrik direği kurulduğunu vurgulamıştır. Ek olarak ilk aşamada Horasan bölgesinin bir kısmının elektrik ihtiyacını karşılaması için 140 MW elektrik alınacağını belirtmiştir.
2020 senesinde ihraç ettiği elektrik enerjisi fiyatını bir önceki yıla göre 2.4 kat arttıran Türkmenistan, Devlet İstatistik Komitesi’nin yayınladığı verilere göre, elektrik enerji arzının fiziki hacmini 2.1 kat arttırmıştır. Sektör geliştirme planına göre, 2024 senesine kadar elektrik enerjisi üretimi yılda 33 milyar KW saate ulaşacaktır.
Kaynakça
Business Turkmenistan, (2021). İran Türkmenistan’dan İthal Ettiği Elektrik Hacmini Arttırmya Yönelik Görüşmelere Başladı. Erişim adresi: https://business.com.tm/tr/post/6652/%C4%B0ran-turkmenistandan-ithal-etti%C4%9Fi-elektrik-hacmini-artt%C4%B1rmya-yonelik-gorushmelere-bashlad%C4%B1
Enerji Günlüğü, (2021). Türkmenistan-İran Elektrik Hattı Yeniden Bağlandı. Erişim adresi: https://www.enerjigunlugu.net/turkmenistan-iran-elektrik-hatti-yeniden-baglandi-43119h.htm
19/06/2021
TÜRKMENİSTAN’IN ELEKTRİK ENERJİSİNDEKİ SON DURUMU
Türkmenistan’ın Enerji Bakanı Purçekov, yerli tüketiciler için güvenli elektrik tedariki ile endüstrinin ihracat potansiyelinin artması adına belli görevleri yerine getirdiklerini dile getirmiştir. Bu sayede 2020 senesinde elektrik ihracat hacmi 5.5 milyar KW/Saat olmuştur. Daşoğuz ve Ahal santrallerine kurulan buhar türbinleri, Ahal-Balkan-Daşoğuz halkalı güç sisteminin devreye alınması ve Lebap’ta 432 MW’lık inşaatı devam eden gaz türbini santrali ülkenin elektrik üretimine katkıda bulunmanın yanı sıra ihracatı da arttıracaktır. Tüm bu gelişmelerin yanı sıra ülke, yenilenebilir enerji alanındaki çalışmalarının başlangıcı olarak Serdar’da 10 MW kapasiteli güneş ve rüzgar elektrik santralleri inşa edecektir.
Kaynakça
Anavatan Türkmenistan, (2021). Bakanlar Kurulu’nda: Çin Şirketi Doğalgaz Kuyularını Açacak. Erişim adresi: https://www.atavatan-turkmenistan.com/tr/bakanlar-kurulunda-cin-sirketi-dogalgaz-kuyularini-acacak/
Business Türkmenistan, (2021). Lebap’ta Doğalgaz Türbinli Elektrik Santralinin Lansmanına Yönelik Hazırlıklar Sürüyor. Erişim adresi: https://business.com.tm/tr/post/7332/lebapta-do%C4%9Falgaz-turbinli-elektrik-santralinin-lansman%C4%B1na-yonelik-haz%C4%B1rl%C4%B1klar-suruyor
19/06/2021
GALKINIŞ SAHASINDAKİ KUYULARI CNPC İNŞA EDECEK
Türkmenistan’ın Mary vilayetinde yer alan ve dünyanın en büyük 2. gaz sahası olan Galkınış gaz sahasında yeni kuyuların devreye alınması için China National Petroleum Corporation hizmet verecektir. Ülkenin yakıt ve enerji kompleksini denetleyen Türkmenistan Başbakan Yardımcısı Abdrakhmanov, Türkmengaz’ın yeni gaz kuyularının inşası için açtığı uluslararası ihale için Çin’in ulusal petrol şirketi CNPC Chuanging Drilling Engineering Company Ltd Şirketi’nin en karlı teklifi verdiğini ilan etmiştir. Yapılan anlaşmaya göre proje 30 ay için tasarlanmıştır. Çinli şirket 3 doğalgaz kuyusunun inşaatı için çalışacaktır. İlgili kuyuların inşaatı daha önce Gulf Oil & Gas FZE şirketi (Birleşik Arap Emirlikleri) tarafından yürütülmüş ancak bitirilmemişti. Şirketin hizmetleri için 3 sene boyunca Çin’e yıllık 17 milyar metreküp doğal gaz tedariki yapılacaktır. Şu anda Türkmenistan’ın doğal gazının en büyük ithalatçısının Çin olduğunu da hatırlatmakta fayda vardır.
Kaynakça
Anavatan Türkmenistan, (2021). Bakanlar Kurulu’nda: Çin Şirketi Doğalgaz Kuyularını Açacak. Erişim adresi: https://www.atavatan-turkmenistan.com/tr/bakanlar-kurulunda-cin-sirketi-dogalgaz-kuyularini-acacak/
Business Türkmenistan, (2021). CNPC Şirketi, Galkınış Doğalgaz Yatağında Yeni Kuyular İnşa Edecek. Erişim adresi: https://business.com.tm/tr/post/7208/kitaiskaya-kompaniya-cnpc-postroit-novye-skvazhiny-na-mestorozhdenii-galkynysh
Business Türkmenistan, (2021). CNPC, Galkınış Sahasında Üç Doğalgaz Kuyusunun İnşasını Bitirecek. Erişim adresi: https://business.com.tm/tr/post/7335/cnpc-galk%C4%B1n%C4%B1sh-sahas%C4%B1nda-uch-do%C4%9Falgaz-kuyusunun-inshas%C4%B1n%C4%B1-bitirecek
Rickleton, C., (2021). Türkmenistan: Gazda Büyük, Seçeneklerde Yetersiz. Erişim adresi: https://eurasianet.org/turkmenistan-big-on-gas-short-on-options
T. C. Ticaret Bakanlığı Aşkabat Ticaret Müşavirliği (2021). Türkmenistan’da Galkınış Bölgesindeki Petrol Kuyuları Çinli Firma Tarafından İnşa Edilecek. Erişim adresi: https://dtybs.ticaret.gov.tr/blog/post/6128/
27/06/2021
KAZAKİSTAN, BELARUS’A PETROL TEDARİK EDECEK
Kazakistan Başbakanı Mamin, Belarus Başbakanı Golovçenko ve iki ülkenin heyetler, bir araya gelmiştir. Ekonomi, eğitim, enerji, inşaat, sanayi, tarım, ticaret ve ulaşım alanlarında işbirlikleri konuşulmuştur. Bunun dışında petrol ve ürünlerinin tedarikinde birlikte çalışmaya yönelik anlaşma imzalanmıştır. Tedarik edilecek petrol miktarı daha sonraki aşamalarda oluşturulacak komisyonlarca belirlenmiş olup, anlaşma doğrultusunda Kazakistan, Belarus’a petrol tedarikine başlayacaktır.
Kaynakça
ABC Gazatesi, (2021). Kazakistan, Belarus’a Petrol Tedarikine Başlayacak. Erişim adresi: https://abcgazetesi.com/kazakistan-belarusa-petrol-tedarikine-baslayacak-394206
Doğru Haber, (2021). Kazakistan İle Belarus Arasında Petrol Anlaşması. Erişim adresi: https://dogruhaber.com.tr/haber/761612-kazakistan-ile-belarus-arasinda-petrol-anlasmasi/
TRT Avaz, (2021). Kazakistan, Belarus’a Petrol Tedarikine Başlayacak. Erişim adresi: https://www.trtavaz.com.tr/haber/tur/avrasyadan/kazakistan-belarusa-petrol-tedarik-etmeye-baslayacak/60d9e78501a30a370cc24b3c
28/06/2021
TÜRKMENİSTAN İLE KIRGIZİSTAN LİDERLERİ BULUŞTU
Kırgızistan Cumhurbaşkanı Caparov, Türkmenistan’a yönelik ilk ziyaretini gerçekleştirmiş. Bu ziyaret, devletler arası ilişkiler tarihinde yeni bir sayfa açmaktadır. Ayrıca geleneksel ortaklığın güçlendirilmesine ivme kazandırmaktadır.
Ziyaret kapsamında bir dizi anlaşma imzalanmıştır. Bu minvalde yenilenebilir enerji kaynakları, işleme sanayileri, tekstil sektörü, turizm, tarım ve ulaştırma sektörlerinde ortaklık hususunda büyük bir potansiyel olduğunu belirtmişlerdir. Ayrıca Bişkek’te ortak bir ticaret evi ve Issık-Köl’de 5 yıldızlı otele sahip olan sağlık kompleksi inşaatı konuları da görüşülen konular arasındadır.
Kırgızistan’la ikili ilişkilerini geliştirmek istediğini vurgulayan Berdimuhamedov, iklim değişikliğinin olumsuz sonuçlarına da değinerek Orta Asya’nın su kaynaklarının rasyonalist şekilde kullanılması gerektiğini ifade etmiştir.
Türkmenistan Cumhurbaşkanı Berdimuhamedov, Kırgızistan’a yönelik elektrik ve doğalgaz sevkiyatıyla ilgili tüm parametreleri kapsamlı bir şekilde görüşmeye hazır olduğunu, gerekirse transit ülkeyle mutabık kalınarak bilirkişi toplantısı düzenlenmesinin tavsiye edilebileceği ifade etmiştir. Elektrik ve doğalgaz sevkiyatıyla ilgili ön anlaşmaya ek olarak, 100 milyon $ tutarında ortak bir kalkınma fonu oluşturulması öngörülmüştür.
Kaynakça
Anavatan Türkmenistan, (2021). Türkmenistan Kırgızistan’a Doğalgaz Sağlamaya Hazır. Erişim adresi: https://www.atavatan-turkmenistan.com/tr/turkmenistan-kirgizistana-dogalgaz-saglamaya-hazir/
TRT Avaz, (2021) Kırgızistan Cumhurbaşkanı Caparov, Türkmenistan’a Resmi Ziyarette Bulundu. Erişim adresi: https://www.trtavaz.com.tr/haber/tur/avrasyadan/kirgizistan-cumhurbaskani-caparov-turkmenistana-resmi-ziyarette-bulundu/60da0c1801a30a370cc24b43
Büşra Doğan
Yazar
