Fatih TEMİZ
Kuzey Buz Denizi’nin erimesiyle beraber kuzeyde söz sahibi olmak için devlet hummalı bir yarışa giriştiler. Yollar, limanlar, üsler, madenler vs yapılıyor. Ancak bu işleri başarmak için gereken sermaye yok. Diğer yandan, Çin gibi sermaye sahibi ülkeler de masaya oturup pay kapma isteği içindeler.
Kuzeyde çalışmak kolay değil. Altyapı yeterli değil, alan her yere çok uzak. Son 10 yılda yapılan çalışmalarda 900 kadar projenin varlığı tespit edildi. Bu projelerin toplam maliyetlerinin 1 trilyon dolara çıkması bekleniyor. Bu projelerin 250’si sadece Rusya’nın planladığı projeler olup komşularına göre bu konuya ağırlık veriyor. Bu projelerin bugün için değil ama gelecek onyıllarda büyük geri kazanımlar getireceği düşünülüyor.
Petrol ve doğalgaz yatırımları için 200 milyar dolar gerekirken en büyük yatırımı bu sektör gerektiriyor ki kendisinden sonra gelen üç kalemin toplamından fazlasını yapıyor bu – madencilik, yenilenebilir enerji, demiryolları.
Kuzey Buz Denizi’nin dünyadaki henüz keşfedilmemiş petrol ve doğalgaz rezervlerinin %20’sini barındırdığı tahmin ediliyor. Bu rezervlerin de çoğu da denizde bulunuyor. Ancak, petrolün varili 60 dolar iken bunları çıkarmak kârlı olmuyor.
Rusya’nınkuzey bölgeleri GSYİH’sinin 1/5’ini karşılarken Rusya, Kuzey Buz Denizi etrafındaki ekonominin 2/3’ünü oluşturmaktadır. Başkan Putin, kuzeydeki isteklerini daha da sağlamlaştırmak adına 27 milyar dolarlık bir LNG tesisini Sibirya’daki Yamal Yarımadası’nda kurup açılışını Aralık 2017’de gerşekleştirdi.
Trump yönetimi de sondaj faaliyetleri için çalışmalar başlattı. İtalyan Eni firmasına arama sondajı izni verdi. ABD, Alaska Doğal Hayatı Koruma Bölgesi’nde, Çukçi Denizi’nde ve Beaufort Denizi’nde sondaj faaliyetlerine izin vermeye hazırlanıyor.
Norveç ise petrolden elde etmiş olduğu refaha karşın 1 trilyon dolarlık refah fonunu hidrokarbonlardan uzak tutmayı düşünüyor. Buna karşın, Norveç’in petrol şirketi ise sondaj ve aramaya devam ediyor.
Kuzey Buz Denizi sadece hidrokarbon için beklemiyor. Altın, gümüş, nadir yer elementleri, grafit, nikel, bakır, titanyum, kurşun vs. birçok değerli kaynağın kuzeyde var olduğu tahmin ediliyor. Dalga enerjisi, hidroelektrik, jeotermal enerji de elde edilebilir.
Dünyanın tepesindeki buz yavaş yavaş eriyor. Bunu uydu görüntüleri de destekliyor. Tamamen buzsuz bir Kuzey Buz Denizi’nin görünmesi ise 25 yıl kadar alabilir. Alttaki çizelgede görüldüğü üzere kuzeyin üzerine en çok düşen ülke Rusya. Buzkıran gemileri de gemilerin seyir etmeleri için henüz gerekli. Doğu-Batı doğrultusundaki güzergahın Süveyş Kanalı yerine Kuzey Buz Denizi’nden geçirmenin mesafeyi %40 azaltıyor oluşu Rusya’nın bu denizde neden 16 limana sahip olduğunu anlamamıza yardım ediyor. Ayrıca, Rusya 2007 yılında Rus bayrağını Kuzey Buz Denizi tabanına da dikmişti.
Daha önce bahsedildiği gibi Çin de bu pastadan pay almak istiyor. Henüz dikkatli adımlar atmayı tercih eden bu ülke kuzey yolunu Rusya veya Kanada kıyılarından değil de doğrudan Kuzey Kutbu üzerinden geçirip yolu en kısa haline getirmeyi istiyor. Çin devriminin 100. Yıldönümü olan 2049 yılı için Kuzey ve Güney Kutupları için ülkenin stratejiler geliştirdiği biliniyor. Çin ayrıca bölgedeki ülkelerle de serbest ticaret anlaşmaları yapıyor.
Kaynakça:
https://www.bloomberg.com/graphics/2017-arctic/the-economic-arctic/#2075
http://www.worldpolicy.org/blog/2015/03/25/russia’s-ambitions-arctic
Yazar
