ÖZCAN DALMIŞ

Petrol ve Doğalgaz Yüksek Mühendis

KÜRESEL ENERJİ BÜLTENİ (Eylül 2019)

Eylül ayı Ülkemizde ve Dünyada politik, ekonomik ve sanayi alanlarında küresel değişimlerin ve yaşanan gelişmelerle enerji özelinde dolu bir ay ile birlikte Küresel Enerji Bültenini derledik.Eylül ayının en büyük gelişmesi Suudi Arabistan’ın milli petrol şirketi SaudiAramco’nun tesislerine yapılan İHA saldırısı oldu. Dünyanın en büyük petrol ihracatçısı konumundaki Suudi Arabistan’ın milli petrol şirketi SaudiAramco’nun tesislerine yapılan İHA saldırıların ardından petrol fiyatları yükselişe geçti. Böyle bir artışın en son 1991 Körfez Savaşında yaşanmıştı.Petrol, Suudi Arabistan ekonomisinin belkemiğini oluşturmaktadır. Ülkenin tüm gelirlerinin yüzde 75’ini, ihracat gelirlerinin yüzde 90’ını petrol sektörü karşılamaktadır. Dünya petrol rezervlerinin yaklaşık yüzde 25’i Suudi Arabistan topraklarındadır.

Türkiye Enerji Politikaları ve Stratejileri Araştırma Merkezi (TESPAM) olarak Dünyadaki ve Ülkemizdeki enerji gelişmelerini sizler için yakından takip etmeye devam ediyoruz.

YURTTAN

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun (EPDK) tarafından yayınlanan  Haziran ayında doğalgaz rapora göre, ithalat yıllık yüzde 8,70 düşüşle 2 milyar 673,71 milyon Sm3 oldu. Geçen yılın aynı ayında ithalat 2 milyar 928,73  milyon Sm3 olmuştu. Tüketim yüzde 19,60 düşüşle 2 milyar 152,16 milyon Sm3’e geldi.Stoklar yüzde 36,65 düşüşle 2 milyar 54,40 milyon Sm3’e indi.(02.09.2019)

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun (EPDK) tarafından yayınlanan  Haziran ayında petrol rapora göre, Türkiye’nin ham petrol ithalatı Haziran’da yüzde 15,53 artarak 2  milyon 116,5 bin ton olarak gerçekleşti.(02.09.2019)

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun (EPDK) tarafından yayınlanan  Haziran ayında LPG rapora göre Türkiye’nin LPG ithalatı Haziran’da yüzde 19,02 düşüşle 263 bin 789 ton oldu. (02.09.2019)

Uluslararası Güneş Enerjisi Topluluğu Türkiye Bölümü Yönetim Kurulu Başkanı Kutay Kaleli, GENSED-Güneş Enerjisi Sanayicileri ve Endüstrisi Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Halil Demirdağ ve GÜYAD-Güneş Enerjisi Yatırımcıları Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Cem Özkök, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez’i makamında  ziyaret etti. (04.09.2019)

Merkez Bankası’nın Ağustos ayında tamamının BOTAŞ’a olduğu tahmin  edilen enerji ithalatçısı KİT’lere döviz satışı 558 milyon dolar  seviyesinde gerçekleşti. (06.09.2019)

Enerji İşleri Genel Müdürlüğü(EİGM) tarafından açıklanan  “Enerji-İklim” raporuna göre, Uluslararası kuruluşlar tarafından yapılmış olan uzun  dönem sıcaklık ve yağış tahminleri üzerine yapılan değerlendirmeler  çerçevesinde Türkiye ve çevresinde elektrik ve doğal gaz talebi ile  kuraklık ve kesinti riski analizi yapıldığında  önümüzdeki 6 aylık  periyotta  Türkiye’de elektrik ve doğal gaz taleplerine iklim  koşullarının etkisinin ortalama seviyede gerçekleşeceği tahmin edildi. (06.09.2019)

LPG ihtisas gümrüğü uygulaması kapsamında LPG’nin  serbest dolaşıma giriş işlemlerinin yapıldığı gümrük müdürlüklerine Hopa Gümrük Müdürlüğü eklendi. (09.09.2019)

Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş. (BOTAŞ) tarafından enerji arz  güvenliği kapsamında gerçekleştirilecek ihalelerde, Hazine ve Maliye Bakanlığının uygun görüşü alınmak kaydıyla, tekliflerin yabancı para  birimleri cinsinden verilebilmesi ve sözleşme konusu işin ödemelerinde  yabancı para birimleri kullanılabilecek. (13.09.2019)

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Başbakanı Ersin Tatar, ”Kıbrıs Türk  halkı, Türkiye’nin fiili garantisi ile Doğu Akdeniz’deki haklarından  vazgeçmeyecektir” dedi. (13.09.2019)

Dışişleri Bakanlığı, “SaudiAramco” tesislerine yönelik saldırıyı kınadı. “Suudi Arabistan’ın milli petrol şirketi “SaudiAramco”ya ait iki  ayrı tesise insansız hava araçlarıyla düzenlendiği bildirilen  saldırıları kınıyoruz.”dedi (16.09.2019)

Tarım ve Orman Bakanı Dr. Bekir Pakdemirli, Dicle Nehri üzerinde  yapımı süren Çetin Barajı’nın tamamlandığında Silindirle Sıkıştırılmış Beton (RCC) tipine göre Türkiye ve Avrupa’nın en büyük barajı  olacağını söyledi. (16.09.2019)

Azerbaycan’ın BTC petrol boru hattını kullanarak Türkiye üzerinden  yaptığı ham petrol ihracatı 2019 yılının ilk 8 ayında geçen yılın aynı  dönemine göre yüzde 4,5 azalarak 21 milyon 307 bin ton oldu. Ocak-Ağustos döneminde Azerbaycan’ın toplam petrol ihracatı ise 26 milyon 384 bin ton olarak gerçekleşti.2018 yılının tamamında 41,49 milyon ton petrol ihrac eden Azerbaycan, bunun 33 milyon 827 bin tonunu BTC üzerinden gerçekleştirmişti. (17.09.2019)

Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu(EPDK), Spot Boru Gazı İthalat Miktarı ve Uygulama Yönteminin Belirlenmesine İlişkin Usul ve Esaslar’ı belirledi. (19.09.2019)

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı “Yenilenebilir Enerji Kaynaklarından Elektrik Enerjisi Üreten Tesislerde Kullanılan Yerli Aksamın Desteklenmesi Hakkında Yönetmelikte” değişiklik yaptı. (20.09.2019)

Artvin’de 249 metre gövde yüksekliği ile kemer barajı sınıfında Türkiye’nin birinci, dünyanın altıncı barajı olma özelliği taşıyan ve  yapımı 24 yıl süren Deriner Barajı’nda elektrik üretimi 11 milyar  kilowatt saati geçti. Böylece milli ekonomiye de yaklaşık 622 milyon TL katkı sağlandı. (24.09.2019)

EPDK Elektrik Piyasası Daire Başkanı Dr. Refik Tiryaki  başkanlığında alındığı toplantıda Akbank, Garanti BBVA, İş Bankası, Kuveyt Türk, QNB Finansbank, Türkiye Sınai Kalkınma Bankası TSKB ve Yapı Kredi Bankası bankanın temsilcileri ve EPDK yetkilileri  arasında yapılan toplantıya Türkiye rüzgar enerjisi sektörünün çatı  birliği TÜREB de katıldı.(24.09.2019)

Katı yakıtların 2019 yılı Temmuz ayı toplam satılabilir üretim  miktarlarına bakıldığında  taşkömürünün 106 bin 177 ton, linyitin 8  milyon 63 bin 879 ton ve taşkömürü kokunun 369 bin 702 ton,  teslimat miktarlarına bakıldığında ise  taşkömürünün 3 milyon 377  bin 882 ton, linyitin 7 milyon 501 bin 124 ton ve taşkömürü kokunun 396 bin 219 ton olarak gerçekleştiği görüldü.(27.09.2019)

Türkiye İstatistik Kurumundan(TÜİK) yapılan açıklamaya göre, en  büyük ithalat kalemlerinden olan mineral yakıtlar, mineral yağlar ve  bunların damıtılmasından elde edilen ürünler ithalatı 3 milyar 284,7  milyon dolar oldu. 2018 yılının aynı ayında ithalat 3 milyar 474,4  milyon dolar olmuştu. (30.09.2019)

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun(EPDK),  Elektrik Üretim ve Elektrik Depolama Tesisleri Kabul Yönetmeliğinde değişiklik için taslak hazırlandı.(30.09.2019)

DÜNYADAN

Çin Cumhurbaşkanı Xi ve Filipin Cumhurbaşkanı RodrigoDuterte görüşmesinin ardından yapılan açıklamada Çin ve Filipinler, doğalgaz ve petrol arama çalışmalarını hızlandırmak için  ortak bir çalışma grubu kuracak. (02.09.2019)

Ulusal Enerji İdaresi’nin (NEA) raporuna göre 2019’da Çin’de doğalgaz tüketim büyüme oranı yüzde 10 civarında gerçekleşecek. Geçen yıl  bu oranın yüzde 17,5 olduğu belirtildi.  NEA’ya göre Çin’de bu yıl tüketim 310 milyar metreküp civarında olacak ve 2050’ye kadar büyümeye devam edecek. (02.09.2019)

Bulgaristan Enerji Bakanı TemenujkaPetkova yaptığı basın açıklamasında 7’si potansiyel  stratejik yatırımcı olmak üzere 13 adayın Belene Nükleer Enerji Santrali projesinde yer almak için başvurduğunu açıkladı. (02.09.2019)

Rusya’nın Ağustos ayında kömür ihracatı, bir önceki aya göre yüzde 1,9 artarak 552.000 ton/gün oldu. Enerji Bakanlığı’nın geçici verilerine göre geçen yılın aynı ayına göre ihracat yüzde 1,6 düştü. (03.09.2019)

Rusya Doğal Kaynaklar ve Çevre Bakanı Dmitry Kobylkin, Kuzey Kutbu  kıta sahanlığının (şelf) özel petrol ve gaz şirketlerinin çalışmalarına  açılmasına destek verdi. (04.09.2019)

Rusya Enerji Bakanı AleksanderNovak, ExxonMobil liderliğindekiSakhalin-1 konsorsiyumunun bir LNG tesisi kurma kararı aldığını duşurdu. Ancak Novak, kurulacak tesisin kapasitesi ve yeri konusunda bilgi  vermedi. (05.09.2019)

Rusya, gelecek 15 yılda ikiye katlanması beklenen LNG talebinin  karşılanması yarışında Novatek’ik Kuzey Kutbu’ndaki 21 milyar dolarlık Arctic LNG-2 projesine onay vererek öne çıktı.  (05.09.2019)

Kazakistan Enerji Bakanlığı, bu yılın ilk 8 ayında petrol üretiminin  geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 0,4 düşüşle 59,8 milyon ton olduğunu  ancak üretimin yılın tamamında hedeflenen seviyeyi aşabileceğini  bildirdi. (05.09.2019)

Almanya hükümetinin ilk taşkömürü ile çalışan elektrik santralini2020’de kapatmayı planladığı bildirildi. Hükümetin hazırladığı yasa tasarısında, 20 Eylül’de geniş kapsamlı  iklim koruma programını açıklayacağı ve bu tasarıda 2038’de kömürden çıkış  planının da olduğu belirtildi. (05.09.2019)

İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif, 2015 nükleer anlaşmasındaki  taahhütlere uyumu daha da azaltma konusunda aldıkları kararı kısa süre  içinde Avrupa Birliği’ne bildireceklerini duyurdu. (06.09.2019)

Konuya yakın kaynakların verdikleri bilgiye göre Exxon Mobil, Norveç’teki petrol ve gaz varlıklarını 4 milyar dolara satmak için  anlaştı. Bu satış ile birlikte Exxon Mobil, yaklaşık 100 yıl önce  başladığı Norveç operasyonunu sona erdirmiş olacak. (06.09.2019)

Avrupa Birliği (AB) Komisyonu Başkan Yardımcısı MarosSefcovic, Avrupa Birliği ve Rusya’nın Ukrayna’nın da katılımı ile bu ay içinde doğalgaz  toplantısı yapılmasını kararlaştırdıklarını bildirdi.(06.09.2019)

Çin’in Taishan 2 nükleer reaktörü bugünden itibaren ticari olarak  çalışmaya başladı. (09.09.2019)

İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif, BM Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı Başkanı CornelFeruta ile yaptığı açıklamada, 2015 nükleer anlaşmasının 36’ncı paragrafının  kendiyerine verdiği hak çerçevesinde, anlaşmaya taraf diğer ülkelerin taahhütlerini yerine getirmemelerine bağlı olarak kendilerinin de  taahhütlerini aşağı çektiklerini duyurdu. (09.09.2019)

Moldova Devlet Başkanı IgorDodon, Rusya’dan alınan doğalgazın fiyatında Ekim ayında 10-15 dolar indirim yapılması için anlaşıldığını  duyurdu. (09.09.2019)

Japonya Çevre Bakanı, 2011 yılındaki deprem ve tsunamiden zarar  gören Fukushima nükleer santralindeki uranyum çubuklarını soğutmak  için kullanılan ve radyoaktif hale gelen suyun Pasifik Okyanusu’na dökülmesi gerektiğini söyledi. (10.09.2019)

Irak Elektrik Bakanı Luay al-katip, Irak’ın enerji sisteminin  tamir edilmesi ve yenilenmesi için en az 30 milyar dolar yatırıma  ihtiyaç olduğunu söyledi. (10.09.2019)

Avrupa Adalet Divanı, AB Komisyonu’nun Rus doğalgaz şirketi Gazprom’un Alman doğalgaz boru hattı OPAL üzerinde daha fazla kapasite kullanma  imkanı elde etmesine ilişkin kararını iptal etti. (10.09.2019)

Rusya’ın yeraltı kaynaklar ajansı Rosnedra’nın Başkanı, Kara Denizi’nin Kuzey Kutbu’ndaki kıyısında bulunan Pobeda petrol sahasının  geliştirilmesinin ancak petrolün varil fiyakının 130-140 dolar olması  halinde mümkün, uygulanabilir olacağını söyledi. (10.09.2019)

ABD Enerji Bakanlığı’na bağlı Enerji Bilgi İdaresi (EIA) dün yayınladığı “Kısa Vadeli Enerji Görünümü” raporuna göre, ABD’nin 2019’da  günlük ortalama petrol üretiminin 2018’e göre 1,2 milyon varil artışla12,24 milyon varil olmasını beklediğini duyurdu. (11.09.2019)

Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) küresel petrol talebi için 2019’da 1,1 milyon varil/gün artacağını  tahmin eden IEA, 2020’de ise talebin 1,3 milyon varil/gün büyüyeceği beklentisini sürdürdü. (12.09.2019)

Bulgartransgaz CEO’su Vladimir Malinov 24 Saat Gazetesine verdiği  demeçte Türkiye’nin BOTAŞ ve Romanya’nın Transgaz şirketleri ile  yürüttükleri müzakerelerde 1 Ocak 2020 yılından itibaren Buglaristan’a  ilave doğalgaz tedarik imkanlarını değerlendirdiklerini söyledi. (13.09.2019)

Suudi Arabistan Enerji Bakanı Prens Abdulaziz bin Selman, milli  petrol şirketi Aramco’ya ait iki tesise yapılan saldırı nedeniyle  petrol üretiminin geçici olarak durdurulduğunu açıkladı. Suudi Arabistan Enerji Bakanı Prens Abdulaziz bin Selman yaptığı  açıklamada, devlete ait petrol-gaz şirketi Aramco’ya ait Bıkayk ve Hırays tesislerine insansız hava araçları ile yapılan saldırılar  nedeniyle petrol üretiminin geçici olarak durdurulduğunu, üretim  kaybının stoklardan karşılanacağını söyledi. Selman, günlük yaklaşık 2  milyar varil petrol gazı üretiminin durmasına neden olan saldırının,  etan ve diğer doğal gaz türlerinin tedariğinin yaklaşık yüzde 50  oranında düşmesine neden olacağını ifade etti. Selman, Aramco  tesislerinde saldırılardan kaynaklanan yangınların kontrol altına  alındığını aktardı. (16.09.2019)

Katar Dışişleri Bakanı Şeyh Muhammed bin Abdurrahman Al-Sani  sosyal medyada yaptığı açıklamada, “Sivil yerleşimlerine ve Suudi Arabistan’daki Aramco’ya ait iki büyük tesise yapılan saldırıları  kınıyoruz” ifadesini kullandı. (16.09.2019)

Güneş Enerjisi Sanayileri Birliği (The Solar EnergyIndustriesAssociation) tarafından yapılan tahminlere göre, ABD’nin güneş enerjisi  pazarı baz büyük projelerin 2020 yılına kaydırılmasının da etkisi ile bu yıl ilk tahmin edilenden çok daha yavaş büyüyecek. (18.09.2019)

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın 17 Eylül’de Viyana’da  düzenlenen 63’üncü Genel Kongresi’ne katılan Rosatom ve Dominik Cumhuriyeti Enerji ve Maden Bakanlığı, nükleer enerjinin barışçıl  kullanımı doğrultusunda iş birliği yapmak üzere bir protokol imzaladı.(19.09.2019)

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın 17 Eylül’de Viyana’da  düzenlenen 63’üncü Genel Kongresi’ne katılan Rusya Federasyonu ve Uganda Cumhuriyeti, nükleer enerjinin barışçıl kullanımı doğrultusunda  iş birliği yapmak üzere bir anlaşma imzaladı. (19.09.2019)

Uluslararası Enerji Ajansı’na (IEA) göre, geçen yıl durduktan sonra,  yenilenebilir enerjinin küresel kapasite ilavesi 2019’da güneş pilinin  güçlü performansının etkisiyle çift haneli büyüme ile geri dönecek. (20.09.2019)

Almanya’nın Temmuz 2019’da doğal gaz ithalat fiyatı, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 29,8 düşerek ortalama 13,10 euroMWs oldu. (20.09.2019)

Çin’in Ağustos ayında likit doğalgaz (LNG) ithalatı, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 10 artarak 5,2 milyon ton oldu. Çin’in Ağustos’ta LNG  ithalatı Temmuz ayına göre ise yüzde 6 arttı. (23.09.2019)

ABD Uluslararası Enerji Bilgi İdaresi (EIA)’nın yayınladığı Uluslararası Enerji Görünümü 2019 raporundaki tahminlere göre dünya  enerji tüketimi 2018’e göre 2050’de yaklaşık yüzde 50 oranında artacak. Raporda göre bu büyümenin çoğu Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü’nde (OECD) bulunmayan ülkelerde, özellikle Asya’da güçlü ekonomik büyümenin  talep yarattığı bölgelerde yoğunlaşacak. (24.09.2019)

Dünyanın ilk sıvılaştırılmış doğal gazla çalışan konteyner gemisi  dün Shanghai’de suya indi. Çin tarafından  geliştirilen ve ana yakıt olarak sıvılaştırılmış doğal gaz kullanan  ilk dev konteyner gemisi, 400 metre uzunluğa ve 61,3 metre genişliğe  sahip. (26.09.2019)

“Yenilenebilir Enerji Yatırımları 2019” raporuna göre Çin, son 10  yılda 758 milyar dolarlık yatırımla yenilenebilir enerji alanında  dünya lideri oldu. Yatırımlarda Çin’in ardından ABD ve Japonya  geliyor. Rapora göre, yenilenebilir enerji yatırımları bu yılın  sonunda büyük hidro hariç olmak üzere, dört katına çıkarak 1,650 GW’a  ulaşacak. (26.09.2019)

Ukrayna’nın kış dönemi için doğalgaz stoku 28 Eylül itibariyle 20,3 milyar metreküp seviyesine ulaştı. Ukrayna geçen yılın aynı döneminde 16,3 milyar metreküp doğal gaz  rezervine sahipti. (30.09.2019)