Küresel Enerji Bülteni (Ekim 2017)

Özcan DALMIŞ

 

Ekim  ayı ülkemizin ve bölge ülkelerinin kararlı politikaları çercevesinde ve bunun bir sonucu olarak çıkmaza giren  Kuzey Irak Bölgesel Yönetimi’nin Referandum’unun hüsranla sonuçlanması, Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) Enerji Verimliliği 2017 Raporu, Enerji Ekonomisi ve Finansal Analiz Enstitüsü (IEFFA) Raporu ve OPEC Ekim Rapoaru gibi  kurum ve kuluşlar enerji özelinde her zaman olduğu gibi politik, ekonomik ve sanayi alanlarında küresel değişimlerin ve yaşanan gelişmelerleri açıkladıkları bir ayı daha geride bıraktık.

• Rusya Enerji Bakanı Aleksander Novak, Suudi Arabistan ve Rusya’nın enerji alanında yatırım yacak 1 milyar dolar büyüklüğünde bir fon oluşturacaklarını bildirdi.

• Rus doğalgaz şirketi Gazprom’un Avrupa ve Türkiye’ye doğalgaz sevkiyatının Ocak-Eylül döneminde %11,3 oranında arttarak 141,2 milyar metreküp olarak açıkladı.
• Rus doğalgaz şirketi Gazprom, Türkiye’ye doğalgaz sevkiyatının 2017’nin ilk 9 ayında %24 arttığını ve sadece Eylül ayında %41,2 artış gerçeleştiğini bildirdi.
• Türkiye İstatistik Kurumu’ndan (TÜİK) yapılan acıklamaya göre, Eylül’de yurt içi enerji fiyatları bir önceki aya göre %0,15 arttı. Aynı ayda geçen yılın aynı ayına göre ise %11,20 artış oldu.
• Rusya Enerji Bakanı Aleksander Novak, Türkmenistan ile olası doğalgaz projelerini değerlendirdiklerini dile getirdi. Ayrıca Türkmenistan’ın global petrol arz kesintisi anlaşmasına davet etti.
• Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi (SOCAR), Eylül ayında yaptığı açıklamaya göre Ceyhan limanı üzerinde 1 milyon 352bin 984 ton ham petrol ihracatı gerçekleştirdi.
• Kazakistan bir yıllık anlaşma uyarınca 15 Ekim’den itibaren Çin’e doğalgaz ihraç etmeye başlayacağı anlaşmayı KazTransGaz ile PetroChina Company arasında imzalandı. Ayrıca Kazakistan Enerji Bakanı yardımcısı Çin’e 2040’a kadar gaz ihracatının yıllık %4 artırılarak 100 milyar metreküpe çıkarmayı hedeflendiğini acıkladı.
• Enerji Ekonomisi ve Finansal Analiz Enstitüsü (IEFFA) raporu yayınladı. Rapora göre;
• Toptan elektrik fiyatlarındaki düşüş tüm Avrupa’da önemli piyasa dalgalanmalarına yol açtı ve yenilenebilir enerjinin sorumluluk ve gereklerini üstlenmekte geç kalmış başlıca elektrik şirketlerinin süregelen maddi kayıp riksiyle karşı karşıya kaldığını gösterdi,
• ABD’de yenilenebilir enerji lideri NextEra için yenilenebilir düşük fiyatlara elektrik sağlamaya devam ederken, şirket aynı zamanda yenilenebilir enerjisi bir sürdürülebilir hissedar katkı değer yaratma aracı olarak görüyor,
• Çin’de ise CEIC (China Shenhua ve China Guoadian’ın birleşmesinden doğan bir şirket) tahminen dünyanın en büyük kurulu gücüne (225 GW) sahip şirketi olacak.
• 2007’den bu yana elektrik fiyatlarının dört misli arttığı ve yüksek maliyetli bir kömürlü termik santral inşaatının fiyatların dahada artmasına yol açabileçeği Güney Afrika’da, yenilenebilirler her zamankinden daha cazip ama dalgalanmalara da nedn olabilecek gibi görünüyor,
• 2017 Hindistan için bir dönüm naktasıydı; güneş enerjisi tarifeleri başlıca ulusal elektrik şirketi NTPC’nin mevcut kömürlü termik santrellerde ürettiği elektriğin maliyetinden daha düşüktü,
• Avusturalya’da enerji politikalarındaki belirsizlikden kaynaklanan çok yüksek elektrik fiyatları ve bunun sonucu olarak yenilenebilir enerji dönüşümündeki gecikme önemli bir siyaset meselesine dönüştü.
• Rus doğalgaz şirketi Gazprom, Sibirya’dan Çin’e ulaşacak doğalgaz boru hattının tam kapasiteye 2025 yılında çıkacağını ve bu tarihte Çin pazarında paylarını %10’a çıkarmayı beklediklerini belirtti.
• Rusya Enerji Bakanı Aleksander Novak, Suudi Arabistan Kralı Salman’ın Moskova ziyaretinde Rusya ile Suudi Arabistan arasında 3 milyar doların üzerinde bir değere sahip ortak yatırım anlaşması imzalandı. Anlaşmanın içerisinde Rus petrokimya şirketi Sibur’un 1.1  milyar dolar yatırım ile Suudi Arabistan’da bir tesis inşaa etmesi mevcut.
• Irak Petrol Bakanlığı tarafından yapılan acıklamaya göre, Eylül ayında Irak’ın günlük ortalama 3,24 milyon varil petrol ihraç ettiği ve toplamda 4.9 milyar dolar gelir elde ettiği ifade edildi. Ayrıca Eylül ayında Kerkük’ten Irak Merkezi Hükümet adına ihraç gerçekleştrilmedi. Not: Irak, OPEC ülkeleri arasında Suudi Arabistan’dan sonra en büyük üretici konumunda bulunuyor.
• Macaristan Dışişleri Bakanı, ülkesinin 2019 yılı itibariyle TürkAkım’ının ikinci kolu üzerinden Rus doğalgazını satın almayı planladıklarını belitti.
• Uluslararası Enerji Ajansı (IEA), Enerji Verimliliği 2017 Raporunu yayınladı. İlgili rapora göre;
• 2016’da görülen iyileştirme, 10 yılın başından bu yana görülen güçlü ilerlemeyi doğuruyor, ancak bu ilerleme bazı endişe veriçi politika eğilimlerini maskeliyor.
• Verimlilik kod ve standartları 2016’da küresel enerji kullanımının %32’sini kapsayacak şekilde büyürken, bu artışın hemen hemen tamamı mevcut palitikalardan geldi ve küresel enerji kullanımının üçte ikisi hala kapsamadı.
• Politikaların güçlenmesi, son yıllardaki en yavaş hızıyla artmış ve ilerleme oranları ülkeler arasında önemli farklılık göstermektedir.
• Azerbaycan devlet petrol şirketi SOCAR’ın yaptığı açıklamaya göre Bakü-Tiflis-Ceyhan(BTC) petrol boru hattı üzerinden ham petrol sevkiyatı Ocak-Eylül döneminde gecen yılın aynı dönemine göre %7.8 azalarak 20.326.791 ton oldu. Ayrıca Azerbaycan Ocak-Eylül döneminde 19.140.954 ton petrol ihracatı gerçekleştirdi.
• Gürcistan Hükümeti Enguri Hidroelektrik Santralinin yeninleme çalışması için Avrupa İmar ve Kalkınma Bankasından(EBRD) 28 milyon tutarında borç aldı.
• İran Ulusal Petrol Şirketi Başkanı Ali Kardor, Ülke’nin günlük petrol üretimin 2022 yılında günlük 6 milyon varile yakın bir seviyeye yükselmesini beklediklerini söyledi. Not:İran’ın günlük petrol üretimi hali hazırda 3.9 milyon varil.
• Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak, Türkiye’nin Akdeniz’de gelecek yıl ilk derin sondajı yapacagını söyledi.
• OPEC Ekim ayı rapoarunda, Global petrol arzı Eylül ayında bir önceki aya göre 410 bin varil/gün artarak ortalama 96,75 milyon varil/gün oldu.
• Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO), kendi sondaj gemisini aldı, hazırlıkların tamamlanmasıyla ilk sondajın Akdeniz’de, Kıbrıs ve Türkiye karasularında yapılacak.
• BOTAŞ Bölgesel Tedarik ve Pazarlama Müdürü Yılmaz Demir, Bulgaristan ile Türkiye arasındaki doğalgaz interkonektör bağlantısı bu yılın sonuna kadar tamamlanacağını açıkladı.
• Irak Petrol Bakanı Jabar Ali Al-Luaibi tarafından yapılan acıklamada, Irak’ın doğalgaz rezervleri bakımından dünyada 11. Sırada bulunduğunu, üçüncü çeyrek sonunda gaz ihracatlarının 125.2 milyon metrik tona (yaklaşık 52,7 milyon metreküp) ulaştığını belitti.
• İsrail – güney kıbrıs ve Yunanistan ortak elektrik hattı kuruyor. Akdeniz’in altından döşenecek 2 bin MW kapasiteli ve 1520 km uzunluğundaki kablo tüm taralara elektrik iletilmesini sağlayacak.
• Mısır’ın güneş enerji sektörü, Avrupa İmar ve Kalkınma Bankasından(EBRD) ve IFC’den gelmek üzere 1.8 milyar dolar yatırım çekti.
• Hatay ili Dörtyol ilcesinde sıvılaştrılmış doğalgaz (LNG) terminali (Yüzen LNG Terminali) için başvuruda bulunuldu.
• Rusya’nın en büyük petrol şirketi Rosneft, Kuzey Irak Bölgesel Yönetimi (KIBY) ile beş blokta petrol üretimi için anlaşma imzaladığını duyurdu(19.10.17). kaynak:dw.com
• Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) Yönetim Kurulu, Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı Projesi (TANAP) için Azerbaycan şirketi Güney Gaz Koridoru A.Ş.’ye (SGC) 500 milyon dolarlık kredi sağladı.
• Rusya Devlet Nükleer Enerji Kurumu (Rosatom), Cengiz-Kolin-Kalyon konsorsiyumunun Akkuyu Nükleer Güç Santrali’nin (ANGS) sermayesine %49 oranında katılmasını öngören anlaşmayı yıl sonuna kadar imzalamayı hedefliyor.
• Rusya’nın en büyük petrol şirketi Rosneft, Kuzey Irak Bölgesel Yönetimi’nin (KIBY) Irak merkezi hükümetinden bağımsız olarak inşaa ettiği petrol boru hattının çoğunluk hisselerini almak için anlaştı.
• Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) ve Türkiye Kömür İşletmeleri (TKİ) atıl durumda bulunan sahalarını özel sektöre açamaya hazırlanıyor.
• Türkiye İstatistik Kurumu’ndan (TÜİK) yapılan acıklamaya göre, Türkiye’nin enerji ithalatı Eylül’de gecen yılın aynı ayına göre %51,3 artış gösterdi
• Yunan enerji şirketi Energean, Karish ve Tanin offshore sahalarında çıkaracağı doğalgazın satışı için İsrail şirketeleri, Dorad Energy’nin yanı sıra Edeltech Group’a bağlı ortaklıkları Ashdod Energy ve Ramat Neget Energy ile 3 yeni anlaşma imzaladı. Ayrıca, İsrail kıyılarına yakın bulunan Karish ve Tanin offshore sahalarında doğalgaz üretiminin 2020’de başlaması bekleniyor.
• Rusya’daki doğalgaz rezervlerini doğrudan Türkiye’ye ulaştrıcak TürkAkım projesinde şuana kadar iki hatta toplamda 450 km uzunluğunda boru döşendiği bildirildi. İki hat olarak planlanan projede bir hattın uzunluğu 930 km olacak.