Korona Virüsünün Petrol Piyasasına Yansımaları
Son zamanlarda bütün piyasalarda etkisini sürdüren korona virüsü petrol fiyatlarını da etkisi altına almaktadır. Çin’in Wuhan kentinde ortaya çıkan ve tüm dünyaya yayılmasından büyük endişe duyulan virüs 81 kişinin ölümüne neden olurken virüs nedeniyle oluşan vaka sayısı ise 3.000 civarına ulaşmıştır.
Çin Hükümeti’nin Wuhan’a seyahatleri durdurması ve şehri karantinaya alması virüsün ciddiyetini gösterirken, virüs nedeniyle hava yolu, kara yolu gibi ulaşım sektörlerinde ani kesintiye ve ülkeye giriş çıkışın azalmasına sebep olmuştur. Ayrıca vadeli petrol kontrol New York’ta %1.9 oranında gerilerken brent petrolün varili uluslararası piyasalarda son 7 haftanın en düşük seviyelerinde işlem görüyor.
Virüsün ABD’de fark edilmesiyle birlikte ABD Hükümeti Çin Hükümeti’nin olayla ilgili donelerin tamamını şeffaf bir şekilde paylaşmadığını öne sürmektedir. ABD Enerji Enformasyon İdaresi’nin (EIA) geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada da piyasada yaşanan corona virüsü etkisiyle ABD’nin ham petrol stoklarının azaldığı belirtildi. Diğer yandan çok uluslu bir yatırım bankası olan Goldman Sachs petrol pazarının küresel petrol talep piyasasında günde 170.000 varil düşüş getirebileceğini tahmin ediyor. Goldman Sachs bu tahminde bulunduğundan beri petrol fiyatlarının varil başına 3 dolardan fazla düştüğü görülmektedir.
Dünyanın en büyük ikinci petrol tüketicisi olan Çinde corona virüsünün ortaya çıkması petrol ithalatındaki ani düşüşle birlikte petrol fiyatlarında da arz fazlasının artmasına ve fiyatların düşmesine sebep olmuştur. Suudi Arabistan tarafından yapılan açıklamada piyasaların sakinleştirilmeye çalışıldığı ancak virüsün küresel petrol talebinde azalmaya sebep olacağı belirtilmiştir.
Virüs kaynaklı petrol fiyat dalgalanması bir ilk değil. Tarihin tekerrür özelliği kendisini mi gösteriyor? Korona virüsünün ortaya çıkması ve yayılma eğilimi göstermesi başta yatırımcılar olmak üzere birçok kesimi korkutmuştur. 2003 yılında SARS virüsü yayılmış ve ardından piyasalara ciddi hasarlar vermiştir. 800 kişinin de ölümüne yol açan SARS virüsü gibi korona virüsünün de bu denli bir etkiye yol açıp açmayacağı merak konusu olmaya devam etmektedir. 2003’de SARS virüsü sebebiyle hava yolları, turizm ve perakende hisselerde ciddi miktarda düşüşler yaşanmış ve bu dalgalanma tüm dünya piyasalarını etkilemişti.
Libya iç karışıklığı bu düşüş dalgasını dengeleyici etki yapar mı? Libya’daki olaylar sebebiyle oluşması beklenen fiyat yükselişi dahi virüsün petrol fiyatlarındaki düşürücü etkisini tamamen durduramamıştır.
Bu günlerde Türkiye’nin de benzin fiyatları için baz aldığı brent ham petrolün varil fiyatı %2.5 civarı bir düşüş ile 60 doların biraz altına inmiştir.
Virüsün petrol fiyatlarında oluşturduğu düşüşe OPEC’in nasıl bir yanıt vereceği sorusu akıllara gelmiştir. Fiyatlarda düşüşün önüne geçilmesi için OPEC ve Rusya’nın petrol üretimindeki kısıtlamaların uzatılması ve daha da geniş yelpazede ele alınması yoluna başvuracağı tahmin edilmektedir.
Bunlara ek olarak :
° Yapılan açıklamalarda korona virüsün sars virüsü kadar bir etki sahip olmadığı söylemekle birlikte insandan İnsana kolay geçiyor olması tedirgin eden temel noktadır.
° Çin Hükümeti’nin uzmanlara vereceği kesin bir talimat ile virüse karşı bir aşı geliştirilmesi çok elzem olacaktır. Kısa sürede kontrol altına alınması tüm piyasaların normalleşmesi için önemlidir. Uzmanların yaptığı açıklamalarda Çin‘in yemek kültüründe bulunan ve vahşi havaların da çok sayıda içinde yer aldığı hayvanlardan ve satışlarının yapıldığı pazarlardan geçtiği düşünülmektedir.
° Virüsün ortaya çıkış zamanlaması ve çıkış yeri de dikkat çekmektedir. Vuhan kentinin birçok karayolu demiryolu ve merkezi yerleşim olması, Çin’in ABD ile olan mücadelesinin yüksek olduğu zamanda ortaya çıkması da siyasi eylemler penceresinde yerini almasını sağlamıştır.
Bu konuya ilişkin beklentiler ise;
°Çin‘in en kısa sürede gereken önlemleri alarak ve tedavi yöntemleri geliştirerek durumu kontrol altına alması,
°Durum kontrol altına alınmaya başlarken piyasadaki pürüzlerin çözülmeye çalışılması ve petrol fiyatlarının eski düzeyini yakalaması gibi durumlar yönündedir.
Yahya Bayrak & Arzum Yiğit
Yazar
