Petrol Piyasasında Bu Hafta (18 Nisan 2016)

Önceki hafta Cuma günü ham petrol kontratları % 6 değer kazanırken artışın nedeni büyük ölçüde 17 Nisan’daki Doha toplantısında büyük petrol üreticilerinin üretimi kısmak için birlikte çalışacakları beklentisi ve Amerika kaya gazı üreticilerinin sondaj faaliyetlerini düşürmeleri etkili oldu. Şubat ayında Brent kısa bir süre $30’ın altını görmüştü. Daha sonra OPEC üyeleri Suudi Arabistan, Katar ve Venezuela’nın Rusya’yla üretimi Ocak seviyesinde dondurma konusunda anlaşmalarının ardından fiyatlar %40 seviyesinde artış göstermişti. Hafta başında son dönemdeki artışlara rağmen yatırımcılar üretim dondurma konusunda üreticilerin anlaşmaları konusunda farklı görüşlere sahiptiler.

Neredeyse 2 yıl önce başlayan fiyatlardaki çözülmenin ardından bankalar kaya gazı üreticilerine verilen kredilerde ciddi kesintiye gidiyorlar. Reuters verilerine göre kredi kesintisi sağlananın 5’te 1 oranında, toplam $ 5 Milyar. Kesinti kaya gazı şirketlerini daha çok varlık satmaları, işçi çıkarmaları, sondaj faaliyetlerini azaltmaları ve yatırımlarını daha da kısmaları yönünde baskılıyor. Banka regülatörlerinin de enerji ile ilgili kredilerde riskleri limitlemeleri, kaya gazı üreticileri için yakın zamanda işleri daha da zorlaştıracağa benziyor.

Ham petrol Pazartesi gününe kayıpla başlarken Rusya’nın önümüzdeki yıl da üretiminin aynı seviyede kalacağını açıklamasıyla fiyat artı bölgesine geçiş yaptı. Petrol bakanı Novak 2016 yılında gerçekleşen beklenen artışa karşın 2017 yılında üretim seviyesinde artış olmayacağını açıkladı. Küresel arz fazlası üretimin günlük 1 milyon varil olduğu düşünülüyor. Amerika Enerji Departmanına göre ham petrol stokları 529.9 milyon varille tarihi yüksek seviyelerde.

Brent fiyatları Pazartesi günü Doha toplantısı öncesi geçtiğimiz 4 ayın zirvesine ulaştı. Piyasa uzmanları Pazar günü yapılacak toplantı öncesi piyasanın kaygılı olduğu yönünde açıklamalar yaptılar. Toplantıdan olumlu sonuç çıkmaması durumunda otoriteler fiyatların cezalandırılacağı konusunda hem fikir. Şimdiye kadar 15 üretici ülke toplantıya katılacaklarını resmi olarak teyit ettiler. Amerika harici Orta Doğu üreticileri ve Rusya toplantıya katılacaklar. Diğer taraftan kısa vadede eritilmesi mümkün görünmeyen petrol stoğu var olmaya devam ediyor.

Kıdemli bir analiste göre fiyatlar bu yıl  $36-$42 bandında kalacak. İkinci çeyrekte varil fiyatını $35 olarak öngören Goldman Sachs analistleri toplantının ardından fiyatlarda düşüş gerçekleşebileceği konusunda uyarı yaptılar. Bernstain analistlerine göre petrolde talep artışının geçtiğimiz 10 yıldaki hızında artış olacak ve yıllık %1.4’e çıkacak.  Önceki artış hızı % 1.1 olarak gerçekleşmişti.

Geçtiğimiz Salı günü bu yılın en yüksek seviyesine ulaşan petrol fiyatının borsalara verdiği olumlu hava sonuncunda Dow Jones S&P ve Nasgaq’ta güçlü kazançlar gerçekleşti. Salı günü açıklanan API stok verilerine göre önceki hafta ham petrol stokları 6.223 Milyon varil artarken distile stokları 530 Bin, Benzin stokları 1.58 Milyon varil azaldı. Isınan havalarla birlikte araçların kullanımının artacağı dönem öncesi Amerika’da benzin stoklarındaki çekilme fiyatların yükselmesi için güçlü bir işaret.

Çarşamba günü Rusya Enerji Bakanı Novak’ın basın mensuplarına Suudi Arabistan’la üretim dondurma için anlaşma konusunda iyimser olduklarını açıklaması fiyatlarda olumlu etkiye neden oldu. Novak ayrıca toplantıya 17 ülkenin katılmayı planladıklarını sözlerine ekledi.

Aynı gün Suudi Arabistan Petrol Bakanı Al-Naimi’nin Al-Hayat gazetesi muhabirinin üretim azaltma konusunda sorduğu soruya bu konuyu unutun diye cevap vermesi volatilitenin yüksek olduğu günde piyasada ciddi kayıplara neden oldu. Bu gelişmeyle birlikte aynı gün OPEC 2016’da küresel talep tahminini düşürdü. Çin ve Latin Amerika müşterilerinin taleplerinde azalma olması beklendiği açıklandı. Bu da arz fazlasının derinleşeceğine bir gösterge olarak kabul edilebilir. OPEC düşüş beklentisinin günlük 50 Bin varil olacağını bildirdi. Aynı raporda Mart ayında Suudi Arabistan üretiminin düzenli olarak günde 10.2 milyon varil olarak gerçekleştiğinden de bahsedildi.

Açıklanan EIA stok verileriyle ham petrol fiyatında düşüş sürdü. Rapora göre önceki hafta ham petrol stokları 6.6 milyon varil artarken stok seviyesi tarihi yüksek seviyeye ulaşmış durumda. Açıklanan API verileri öncesi tahminler 2 Milyon varil artış olması yönündeydi. Öte yandan EIA’e göre Amerikan üretimi sıkıntılı günler geçirmeye devam ediyor. Günlük üretim 31 Bin varil azalarak 8.977 milyon varil/gün’e geriledi.

Perşembe günü petrol fiyatlarında Doha toplantısına bağlanan ümitlerin azalması ve artan stokların arz fazlası endişelerini artırmasıyla düşüş yaşandı. Ham petrol varil fiyatı NYMEX’te 42 sent, 1.06 % oranında düştü. Brent ise ICE borsasında 50 sent, 1.11% oranında geriledi. Piyasaları olumsuz etkileyen durum yalnızca toplantıdan piyasalar için olumsuz bir sonuç çıkması değil üretim kesintisi konusunda anlaşılsa da arz fazlasının erimesinde yeterli etkiye sahip olup olmayacağı konusunda şüphe dikkat çekici bir konu haline gelmiş durumda. Görünüşe göre fiyatlar üzerindeki kara bulutlar kısa vadede dağılacak gibi görünmüyor. Toplantıyla ilgili diğer bir gelişme İran’ın yaptırımlar öncesi üretim seviyelerine ulaşmadan üreticilerle herhangi bir toplantıya katılmayacaklarını açıklaması oldu. Toplantı ile ilgili suskunluğunu bozan İran toplantı sonunda kararlaştırılması muhtemel kesinti anlaşması için işleri daha karmaşık hale getirmiş oldu. Reuters’in petrol analistlerine yapmış olduğu anket sonucununa göre İran’ın 2016 ve 2017 yıllarında ihracatını dengeli şekilde artıracak fakat bu artış 2016 yılı için dengeleri bozucu etki gösterecek ve piyasanın yeniden dengelenmesini engelleyecek. İran üretiminin Mart ayında 3.2 varil/gün, 2016 ortalarında 3.4 milyon varil/gün, 2017 sonunda ise 3.8 milyon varil/gün olması bekleniyor. Bazı analistlere göre İran’ın olmadığı bir piyasada 2016 yılı sonunda petrol arzı yetersiz kalabilirdi fakat mevcut durumda bu mümkün değil.

EIA aylık raporunda 2017 yılından önce arz-talep dengesinin oluşmasını beklemediklerini ve Doha toplantısından çıkacak bir anlaşmanın arz fazlası için sınırlı bir etkiye sahip olacağını bildirdi. Reuters analisti Serkan Şahin’e göre İran arzı yüksek maliyetli üreticilerin yapmış olduğu arz kesintisinden yüksek değil. Analistler İran’ın yaptırımlar öncesi kapasitesi olan 4 milyon varil/gün’e ulaşılmadan kesinti anlaşması yapmayacağı konusunda hem fikirler.

Bu hafta toplantı sonuçlarına göre petrol fiyatlarının seyri konusunda daha net bir fikre sahip olunabileceğini düşünüyorum. Sonuç olarak uzun süredir etkisi hissedilen soru cevabı bulunmuş oluyor. Daha sonra gözler açıklanacak stok verilerinde olacak.