Oğuzhan AKYENER
TESPAM Başkanı
oakyener@tespam.org/tr
Hazar Coğrafyasında düşen petrol fiyatları sektörü ve yeni yatırımları etkilese de, özellikle İran’da önemli girişimler ve gelişmeler dikkat çekmektedir. Bununla birlikte Türkmenistan, Azerbaycan, Özbekistan ve Kazakistan’da ise yeni büyük girişimlerden ziyade, mevcut projelerin geliştirilmesi ve devam etmesi alanındaki olağan girişimler sürdürülmektedir
İRAN
İran meclisi sektöre hız kazandıracak yeni kontrakt modelini onayladı. 2015 yılında negatif olan ülkenin gaz ticaret dengesi (ihracat – ithalat), 2016’nın ilk çeyreğinde pozitif oldu.
Ülkenin kuzeyinde yerel kullanım ve kurulması düşünülen bir gaz sıvılaştırma tesisinde değerlendirilmek üzere, Azerbaycan üzerinden geçecek şekilde Rusya’dan gaz tedariği konusu değerlendirilmektedir. Bu ayrıca Azerbaycan’ın ilk defa bir gaz transit ülke olmasını da sağlayacak bir adım olacaktır. İran ayrıca Azerbaycan’ın 5 milyar m3 kapasitesiye sahip olan ve en azından %30’unun çoğunlukla boş olduğu yer altı doğalgaz depolama tesislerini kullanma konusundaki girişimlerine devam etmektedir. Bu konu aynı zamanda doğalgaz depolama kapasitesini arttırmak isteyen ve Azerbaycan’ın en büyük gaz üreten sahasına %20 civarında ortak olan Türkiye’nin de ilgilenmesi ve müzakere etmesi gereken bir meseledir.
Yapılan açıklamaya göre Güney Pars sahasının 12. Fazından sahanın devreye alındığı 2015 Mart’ından bu yana 28 milyar m3 gaz ve 35 milyon varil kondensat üretildi. Total ve Shell dağıtım istasyonları alanında İran’a girmek için çalışmalarını sürdürmektedir. Canlı dağıtım piyasaları ve daha güvenli ve karlı hale gelen sektör göze alınırsa, İran benzer özel Türk teşebbüsçüleri için de dikkate alınması faydalı oalcaktır. Fransız IFP şirketi gibi, Rus Zarubezhneft şirketi de İran’da bazı eski sahaların üretim kapasitelerinin arttırılması için girişimlerde bulunmaktadır. Mevcut petrol fiyatları dikkate alındığında, düşük yatırım ve tecrübe isteyen bu gibi alanlarda milli Türk petrol şirketinin de çalışmalar yürütmesi önemlidir. Türkiye Enerji Stratejileri & Politikaları Ara
AZERBAYCAN
SOCAR Hazar Denizi’nin Rusya ve İran kıta sahanlığında olan bölgelerde de ilgili ülkeler ile ortak petrol ve gaz arama çalışmaları yürütmek istediğini beyan etti.
2013 yılında başlanan ve 1000 metre su derinliğinde 8 km’ye kadar sondaj yapabilecek olan yeni yüzer sondaj platformunun yıl sonunda kadar tamamlanması için çalışmalar hızla devam etmektedir
TÜRKMENİSTAN
Tahmini rezervlerinin 26 trilyon m3’ten fazla olduğu tahmin edilen Galkunuş gaz sahasının geliştirilmesi için sondajlar mevcut planın önünde devam etmektedir.
1,7 milyar $’a mal olacağı tahmin edilen ve ülkenin en büyük gaz işleme tesisi olacak proje kapsamında Türk ve Japon özel şirketlerinden oluşan konsorsiyum çalışmalarına devam etmektedir.
2019 sonunda tamamlanarak 33 milyar m3/yıl taşıma kapasitesine sahip olacak TAPI boru hattı ile ilgili çalışmalar tüm hızı ile devam etmektedir.
KAZAKİSTAN
Tengiz sahasının kapasitesinin arttırılması ve saha kullanımının geliştirimesi maksatlı hazırlanan geliştirme projesinin 36,8 milyar $’a mal olacağı öngörülmektedir. Bu kapsamda projenin uygulamaya geçme tarihi olarak 2022 öngörülmektedir.
ÖZBEKİSTAN
OPEC Özbek gaz rezervlerinin 1,61 trilyon m3 civarında olduğunu açıkladı.
* Not: Bu çalışma hazırlanırken, SOCAR, Gazprom, OPEC, EIA, IEA, EU Energy Commission, NIOC, NIGC, BP, KTO, KTG, KMG, Turkmengaz, CNPC, Lukoil, Uzbekneftegaz, Dünya Bankası, Forex gibi kurumların web sitelerinden yada kurumlar ile ilgili internete yansıyan haberlerden ve Mehr, Turan, Trend, Xinhua Haber gibi ajansların hazırlamış olduğu raporlardan faydalanılmıştır. Yapılan incelemeler neticesinde farklı kaynaklar tutarlılıkları açısından değerlendirilmiş ve yorumlanarak bu çalışmaya eklenmiştir.
“Yayınlanan haber ve yazıların tüm hakları TESPAM’a aittir. Tekrar yayınlanması halinde kaynak gösterilerek bu sayfaya aktif bağlantı sağlanması zorunludur.”
“Türkiye’deki enerji politikaları odaklı ilk ve tek sivil yapılanma…”
“Enerji politikaları alanında gündemi uzaktan takip etmeye çalışan bir Türkiye yerine, gündem belirleyen bir Türkiye’ye ulaşma idealiyle…”
TESPAM-Türkiye Enerji Politikaları ve Araştırmaları Merkezi
