Komünizden Kapitalizme Estonya’da Enerji’nin Kısa Tarihçesi

Türkiye Enerji Stratejileri ve Politikaları Araştırma Merkezi > Bölgesine Göre > Avrupa > Komünizden Kapitalizme Estonya’da Enerji’nin Kısa Tarihçesi

Yazar: Nisa Ergüden – (TESPAM Rusya & AB Çalışmaları Koordinatörlüğü)

Giriş

Kuzey Avrupa’da bulunan bir Baltık devletidir. Batısında ve kuzeyinde Finlandiya Körfezi, doğusunda Rusya ve güneyinde ise Letonya Cumhuriyeti ile sınırları vardır. Başkenti Tallinn’dir. Estonya, yaklaşık 1.5 milyonluk bir nüfusuyla, Baltık Devletleri arasında gelişmişlik açısından en ileri durumdaki ülkedir.
Estonya, elektriğinin çoğunu kendisi üretmektedir. Bu üretimin büyük bir kısmı fosil yakıtlara bağlıdır. Yenilenebilir enerji kullanımı ise az seviyededir. İhtiyaç duyulan petrol ürünlerini Batı Avrupa ve Rusya’dan ithal etmektedir.

Estonya, 29 Mart 2004’te NATO’ya, 1 Mayıs 2004 tarihinde ise Avrupa Birliği’ne katılmıştır. Ayrıca Estonya, Sovyetler Birliği’nden ilk ayrılan ülkedir.

Estonya‘da Enerji

Estonya tükettiği elektriğin yaklaşık %75’ini kendisi üretmektedir. 2011 yılında elektriğin %85’i bitümlü şist kullanılarak üretilmiştir. Odun, torf ve biokütle gibi alternatif enerji kaynakları birincil enerji üretiminin yaklaşık %9’luk bir kısmını oluşturmaktadır. 2009’da yenilenebilir rüzgâr enerjisi tüketilen elektriğin %6’sını sağlamıştır. Estonya ihtiyaç duyduğu petrol ürünlerini Batı Avrupa’dan ve Rusya’dan ithal etmektedir. Bitümlü şist enerjisi, telekomünikasyon, tekstil, kimyasal ürünler, bankacılık, hizmet sektörü, gıda ve balık sektörü, kereste, gemi inşaatı, elektronik ürünler ve ulaşım Estonya ekonomisinin anahtar ögeleridir.

Estonya’da elektrik üretimi büyük ölçüde fosil yakıtlara bağlıdır. 2007 yılında petrol şistinden %90’dan fazla güç üretildi. Estonya enerji şirketi Eesti Energia, dünyanın en büyük petrol şeylinden oluşan enerji santralleri olan Narva Enerji Santrallerine sahiptir.

1991 yılında Sovyetler birliğinden bağımsızlığını kazanarak ayrılan Estonya’da fosil yakıtlar içerisinde enerji hammaddesi olarak sadece turba ve bitümlü şeyl kaynakları bulunmaktadır. Bitümlü şeyl Estonya enerji sektörünün bel kemiği ve kalbidir. İhtiyacı olan elektriğin %93’ünü Balti ve Auvere bölgelerinde bulunan bitümlü şeyl yakıtlı 2830 MW kapasiteli termik santrallerden karşılamaktadır. Estonya’da ilk olarak 1789 yılında keşfedilen bitümlü şeyl, ticari olarak 1917 yılında üretilmeye başlanmıştır. 1. Dünya savaşı yıllarına denk gelen bu dönemde Almanya ve İngiltere’nin Baltık bölgesine kömür ihracatını durdurmuş olması bu ülkelerde enerji krizine yol açmıştır. Bu durum Baltık ülkelerini alternatif enerji kaynağı arayışlarına itmiştir.

Dünyada en kaliteli ve yüksek petrol verimine sahip bitümlü şeyller Avusturalya-Tasmanya’da bulunmaktadır. Kalite açısından 2. sırayı Estonya bitümlü şeylleri almaktadır.

YENİLENEBİLİR ENERJİ

Estonya’da yenilenebilir enerji kullanımı: Güneş enerjisi %0, Rüzgar enerjisi %4.1, Biyokütle ve katı atık %95.7, Jeotermal enerji %0, Hidroelektrik enerjisi %0.2 şeklindedir.

ESTONYA TİCARET DURUMU

Başlıca ihracat kalemleri: Elektrikli teçhizat, kereste ve ahşap ürünleri, çeşitli imalat ürünleri, tarım ve gıda ürünleri, maden ürünleri, makine ve aksamları

Başlıca ithalat kalemleri: Elektrikli teçhizat, ulaşım araçları, maden ürünleri, tarım ve gıda ürünleri, makine ve aksamları, kimyasal ürün ve hammaddeler, baz metal ve metal ürünleri

İhraç edilen başlıca ürünler: Demir ve çelik eşya; motorlu kara taşıtları; ayakkabı

İthal edilen başlıca ürünler: Demir-çelik döküntü ve hurdaları; elektronik eşyalar; kuyumculuk eşyaları

Estonya dış ticaretinin %75’e yakınını AB ülkeleri ile yapmaktadır. BDT ülkeleri ile yapılan ticaretin toplam dış ticaretteki payı %12, Kuzey Amerika’nın ise %6 dolayındadır. Ülkenin başlıca ticaret ortakları Finlandiya, İsveç, Rusya, Almanya ve Letonya’dır.