Golan Tepeleri ve Enerji

Türkiye Enerji Stratejileri ve Politikaları Araştırma Merkezi > Analizler > Köşe Yazıları > Golan Tepeleri ve Enerji

ABD başkanı Trump geçtiğimiz günlerde İsrail’in (1967 yılında işgal ettiği) Golan Tepeleri üzerindeki egemenliğinin resmen tanınmasının artık zamanının geldiğini ifade etmişti. Bu açıklamaya başta Türkiye olmak üzere, İslam dünyasından ciddi tepkiler geldi.

Bölgesel çatışmayı körükleyecek böylesi haksız bir hamle dahilinde gerçekleştirilen tepkiler ile birlikte, ABD’nin zamanlaması ve Golan Tepelerinin önemine dair ortaya birçok komplo teorisi niteliğinde fikir atıldı.

Bu fikirlerden bazılarına bakacak olursak;

İsrail’in Golan Tepelerinde milyar varillerce petrol keşfettiği,
Enerji devi olarak nitelendirilen Afek’in Golan Tepeleri’nde işletme lisansına sahip olduğu,
Bu keşiflere ABD’nin de ortak olduğu,
Bu sebeple ABD’nin böyle bir hamle yaptığı,
İşin arka planında yine enerji olduğu,
İsrail’in bu kaynaklar ile ilgili Suriye ile de barış görüşmeleri dahilinde pazarlık yürüttüğü fakat çıkan iç savaş nedeni ile sürecin çöpe gittiği,
İsrail’in Golan Tepelerindeki asıl hedefinin enerji olduğu gibi ifadeler kullanıldı.

Peki, işin aslı, erişilebilen (kamuya açık) veriler ışığında nasıl yorumlanmalıdır?

Öncelikle şu hususlara dikkat çekmek gerekir:

İsrail 1970’lerden beri bölgeyi elinde tutmakta ve bölge ile ilgili birçok araştırma faaliyeti yürütmektedir.
Lakin ilgili arama ruhsatı ABD menşeili Genie Energy’nin bir iştiraki olan, Afek’e Nisan 2013’te verilmiştir.
Daha önce resmi olarak bölgede yapılmış herhangi bir petrol/gaz aramacılık faaliyeti söz konusu olmamıştır.
Sadece su aramacılığı dahilinde birkaç adet su sondajı yapılmıştır.
Bu sondajlar dahilinde bulunan su kaynaklarından alınan numunelerin yağlı oluşu, petrolün varlığı konusunda ip uçları olarak değerlendirilmiştir.
Nisan 2014’te Afek bölgede 10 adet arama sondajı yapabilmek için izin almıştır.
Şubat 2015’te ise ruhsatın Güney kısmındaki sondajlara başlanmıştır.
Haziran 2016’da bu alandaki sondajlar tamamlanmış ve elde edilen neticelere göre sadece erken yaşta oluşmuş organik maddenin varlığından söz edilebilmiştir. (Lakin dikkat edin, petrol keşfi yada ekonomik bir kaynak potansiyeli açıklanamamıştır.)
Nisan 2017’de ruhsatın Kuzeyine yönelik sondaj çalışmaları başlatılmıştır.
Yapılan tahminlere göre 2018’in 3. Çeyreğinde ilgili 5 sondaj da tamamlanmıştır.
Lakin yine herhangi bir keşif açıklaması yapılmamıştır.
Bazı kaynaklara göre, bölgede 1000 metre derinlikte, 350 metre kalınlıkta bir rezervuar zonu olduğu yönünde bilgi paylaşımları yapılmıştır.
Greenpeace gibi bazı örgütlerin, sondajların çevreye zarar vereceği söylemleriyle organize ettiği eylemleri sebebiyle, kamuoyu oluşturmak için “İsrail’in geleceğini kurtaracağız, ihracatı sıfırlayacağız” gibi deklarasyonlar yayınlanmıştır.

Bu yaklaşımlardan da görüleceği üzere,

Ortada ifade edildiği gibi bir keşif yoktur. Hatta ekonomik bir kaynak keşfi söz konusu değildir.
Afek enerji devi falan değildir. Golan’da sahip olduğu ruhsat ise, üretim değil, arama ruhsatıdır.
Afek’in sahibinin ABD’li Genie Energy olduğu düşünülürse, kısmen süreçteki ABD müdahiliyeti kabul edilebilecektir. Lakin bu konunun da siyasete bağlanması tatmin edici değildir.
İsrail’in bu kaynaklar ile ilgili de, iç savaş öncesinde Suriye ile pazarlık yaptığı ise tamamen saçmalıktır. Çünkü Sondajlar 2015 Şubatında başlamıştır. Yani ilgili yıllarda ortada herhangi bir çalışma, veri, keşif söz konusu değildir.
İşin arka planındaki ana husus ise enerji değil, Golan’ın sahip olduğu su kaynakları ve lokasyon olarak stratejik bir konumda bulunmasıdır.

Sonuç olarak, bölge siyasetini yorumlamak için illa dikkat çeksin diye enerji ile ilintilendirmek hiç de gerçekçi değildir. Bunun yanı sıra, bu tarz yorumlar, sahibini gülünç duruma düşürmektedir!

Ülkemizin diğer tüm alanlarda olduğu gibi, enerji alanında da, milli bir perspektiften kurgulanmış, bilimsel analizlere ihtiyacı bulunmaktadır.

Tarafımızca hazırlanan aşağıdaki haritalarda Golan Tepesi bölgesi, bu bölgenin içinde Afek’in sahip olduğu arama ruhsatının alanı ve Afek’in bu ruhsat dahilinde sondaj planı yaptığı olası 17 kuyu lokasyonu gösterilmiştir. Bu lokasyonlardan 10 tanesi ilgili sismik veriler yorumlanarak, değerlendirilmiştir.