FRANSA’NIN AFRİKA’DA İŞİ NE?
Oğuzhan AKYENER
Tarihsel süreç incelendiğinde, Büyük Britanya’dan önceki dünya lideri konumunda olan Fransa, özellikle 1. Dünya savaşı öncesinde giriştiği yoğun sömürgeleştirme politikalarını, günümüzde de kısmen uygulamaya çalışmaktadır. Aşağıdaki haritada görülen, ilgili sömürge bölgeleri üzerindeki hâkimiyeti her ne kadar azalmış olsa da, gerek hala devam eden farklı vergilerle, gerek ekonomik – ticari hamlelerle, gerek çok öncesinden hayata geçirdiği ilgili ülkelerin iç işlerine karışma mekanizmalarıyla kontrolünü sürdürme girişimlerine devam etmektedir. Hatta iki numaralı haritadan da görüleceği üzere (mevcut durumda askeri personel ve teçhizat nitelikleri değişmiş olsa da) askeri kontrolünü dahi sürdürmeye devam etmektedir.
Peki, ABD’nin dahi son günlerde dikkat çekmeye başladığı Sahel bölgesini de kısmen içine alan bu coğrafya Fransa için neden bu kadar önemlidir? Enerji bu önemin neresindedir?
Harita 1: Fransa’nın (1. Dünya Savaşı Öncesi & Sonrasında) Sömürgesi Olan Ülkeler (Kaynak: https://www.dunyabulteni.net/afrika/fransa-14-afrika-ulkesinden-somurge-vergisi-aliyormus-h319517.html)
Harita 2: Fransa’nın Afrika’daki Askeri Üsleri (Kaynak: https://punkonomics.org/2015/01/13/french-military-bases-in-africa/)
Özellikle, günümüzde Fransa’nın bir kısmını sömürdüğü ülkelerden olan (daha doğrusu sömürü alanını İtalya ile paylaştığı) Libya’da General Hafter’i ciddi anlamda destekliyor oluşu ve bu kapsamda bölgede devam eden kayıt dışı petrol ticaretinde de hissedarlığı dikkat çekicidir.
Libya’dan resmi rakamlara göre 1,1 milyon varil/gün civarında kayıtlı bir üretim söz konusu iken, 0,3 milyon varil/gün civarında da kayıt dışı bir ticaret olduğu düşünülmektedir.
Dolayısıyla Fransa’nın iştahını kabartan bu tabloda yine petrolün etkisi olduğu rahatlıkla söylenebilecektir.
Bunların yanı sıra, ilgili sömürü bölgelerinin sahip olduğu kanıtlanmış petrol rezervleri incelendiğinde (kaynak: bp statistical review of world energy 2019);
| Ülke | Petrol Rezervi (milyar varil) | Gaz Rezervi (tcm) |
| Cezayir | 12,2 | 4,3 |
| Libya | 48,4 | 1,4 |
| Çad | 1,5 | |
| Ekvator Ginesi | 1,1 | |
| Gabon | 2 | |
| Tunus | 0,4 | |
| Toplam | 65,6 | 5,7 |
Tablo1: Fransa’nın Sömürdüğü Ülkelerdeki Kanıtlanmış Petrol Rezervleri
Yani dünyadaki toplam kanıtlanmış rezervin neredeyse %4’ü bu bölgededir. Ayrıca bölgede ciddi anlamda uranyum, demir, bakır, çinko, elmas ve altın gibi değerli maden rezervleri de bulunmaktadır.
Tüm bunların yanı sıra, ilgili bölgelerin birçoğu gerçek anlamda bakir olduklarından, ilgili kaynak potansiyelinin çok daha büyük olabileceği ifade edilebilecektir.
Bu durum Fransa’nın bölgedeki emperyalist mevcudiyet politikalarını açıklamak için yeterlidir.
Bu coğrafya çoğunluğu Müslüman olan ve ülkemizin medeniyet coğrafyası (gönül diyarı) olarak tanımladığı alanlar dâhilinde kalmaktadır. Bu sebeple bu hususlarda bilgi sahibi olmak ve yerine göre aksiyon alabilme mekanizmaları geliştirmek önemlidir.
Yazar
