Fatih Temiz
2015’te Paris İklim Sözleşmesi’nde verdiği sözü tutan Çin karbon takas pazarını başlattı. Eğer düzgün bir şekilde idare edilirse bu gelişme ile karbon salınımları ciddi bir oranda aşağı çekilebilecektir. Unutmayalım ki Çin halen dünyadaki (toplamın yüzde 20’si) en büyük sera gazı üreticisi konumunda. Ülkede yerel olarak bazı pilot uygulamalar 2013 yılından beri uygulanmaktaydı.
Peki karbon takas pazarı nedir? Bazı ülkelerde yer alan bu sistem sayesinde firmalar emisyon takası veya ticareti yapabiliyorlar. Hükümetler de karbon salınımlarına bir eder biçip firmaların emisyon sınırlarını aşıp sonuçlarını toplumun üstüne yıkmasına müsaade etmiyorlar.
Ayrıca, hükümet her işletme için bir tavan değer koyup firmanın bu emisyon değerinin altında kalmasını istiyor. Her yıl bu tavan biraz daha aşağı çekilip ülkenin emisyon değerini tutturması için çalışma yapılıyor. İşletmeler de dolayısıyla emisyonları azaltmak için uğraşmak zorunda kalıyorlar ve sınır değerin altına düşen firma hedefini tutturamayan firmaya o emisyon kotasını satabiliyor.
Hükümetler bazı emisyonları kontrol altına alabiliyorlar. Örneğin, kükürt salınımı için yasaklar koyuyorlar. Ancak karbon dioksit salmayan bir fosil yakıt mevcut değil ve ekonomik açıdan hayati birçok ürün bunlara dayanıyor. Karbon vergilendirmeleri de bazı ülkelerde sorunlara neden olduğundan hükümetler karbon pazarlarını tercih ediyor.
AB ülkelerinde elektrik üretimi, havacılık ve sanayiyi kapsayan bir emisyon takas sistemi mevcut. Bu üç kalem toplam emisyonların zaten 2/5’ini oluşturuyor.
Çin’deki uygulama da başlangıçta neredeyse tüm elektrik santrallerini kapsayacak şelilde olacak ki bu santraller ülkedeki emisyonun yaklaşık %40’lık kısmını oluşturuyor. Santrallerin de 2/3’ü elektriği kömürden üretiyor. Santraller izleme altına alınacak ve kayıtlar tutulup ülkedeki durum anlaşılmaya çalışılacak. Çin’de santrallerden gelen verilerin gerçeği yansıtmadığı söylenmektedir. Hükümet ileriki yıllarda salınım sınırını kademeli olarak aşağı çekebilir ve emisyonu azaltabilir ayrıca yenilenebilir enerjiyi de bu anlamda teşvik edebilir.
Ek olarak, bugün yapılan salınımlar uzun seneler boyunca halk ve hükümetler üzerinde bir yük olarak kalacak. Ekonomistlerin tahmini de bugün yapılan 1 tonluk CO2 salınımın gelecekte 125$’lık bir yük getireceği yönünde. Bu durumda, CO2 emisyonlarının olabildiğince aşağı çekilmesi hem bugün hem de gelecek açısından çok önemli.
Gelişen ekonomilerde ilk kez bir karbon takas pazarı kuruldu. Bu, Çin’in verdiği söze sadık kalacağının işaretini tüm dünyaya veriyor. ABD’nin Paris İklim Sözleşmesi’nden ayrılmasıyla lider rolü bu hamleler ile Çin almış durumda.
Kaynakça:
- https://www.weforum.org/agenda/2017/12/china-has-just-launched-the-worlds-largest-carbon-market-heres-what-you-need-to-know?utm_content=buffer1584b&utm_medium=social&utm_source=twitter.com&utm_campaign=buffer
- http://energypost.eu/china-just-launched-worlds-largest-carbon-market-3-ways-can-succeed/
- https://qz.com/1159667/china-is-launching-the-worlds-largest-carbon-market/
Yazar
