ORMAN KAYNAKLARINDAN FAYDALANMA
- Dünyadaki Durum
Dünyada iklim reformu ile orman arazilerinin korunması ve doğal yaşam alanlarının korunması…. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO)’nün son 25 yıla ait istatistik verilerine göre küresel orman varlığının 4.036 milyar ha’dan 3.983 milyar ha’a düştüğü, ormansızlaşmanın devam ettiği fakat ormansızlaşma hızının %50 azaldığı, Afrika ormanlarının ormansızlaşmadan en çok etkilenen bölge olduğu, buna karşın Çin’deki başarılı ağaçlandırma çalışmaları ile Asya’da orman varlığında artış sağlandığı, küresel yuvarlak odun üretimin miktarının artmaya devam ettiği, küresel yuvarlak odun ticaretinde oransal değişimin endüstriyel yuvarlak odun için %70’e yakacak odun için ise %500’e yükseldiği tespit edilmiştir.
- Türkiye’deki durum
Türkiye; 1990-2015 döneminde orman alanını artırmayı başarmış 22 ülkeden biridir (FAO, 2016). Düzenli bir orman envanterinin ilk defa tamamlandığı1973 yılında Türkiye orman alanı 20.199.296ha düzeyindeyken, 2015 yılında 22.342.935ha seviyesine yükselmiştir. Odun üretimi ve kapalılık açısından bozuk ormanlarıntüm ormanlaraoranı,1973-2015 döneminde, % 56,15’den % 43,14’e gerilemiştir. Aynı dönemde Türkiye ormanlarının dikili serveti 935.512.150 m3düzeyinden,1.611.774.193m3’e çıkmıştır.Yıllık cari artım 28.063.205m3’den (1,389 m3ha-1), 45.904.083m3’e (2,054 m3ha-1) doğru yükselmiştir(OGM, 2016).
Orman dışı ürünler açısından bakıldığında Türkiye’de en çok defne, kekik, adaçayı, harput fıstıkçamı ve mantarlar görülmektedir.
2011 yılında ise OGM içerisinde “ Odun Dışı Ürün ve Hizmetler Dairesi Başkanlığı” kurulmuştur. Odun Dışı Ürün ve Hizmetler Dairesi Başkanlığı’nın görevleri;
- a) Odun dışı orman ürünlerinin ve ormanın ekosistem hizmetlerinin; envanteri, değer tespiti, teşhis, tanıtım, planlama, haritalandırma, projelendirme, üretim, taşıma, depolama ve pazarlanmasına ait işve işlemleri belirlemek, yapmak veya yaptırmak,
- b) Orman içi su kaynaklarını korumak, geliştirmek, bu alanlarda yapılacak faaliyetleri düzenlemek, orman içi av ve yaban hayatına, otlatmaya, arıcılığa ait konuları takip etmek,
- c) Uygun yerlerde eko-turizm faaliyetlerini desteklemek,
ç) Mesire yerlerinin, kent ormanlarının ve ağaç parkı sahalarının ayrılması, korunması, işletilmesi ve işlettirilmesini sağlamak,
- d) Genel Müdürlükçe verilecek benzeri görevleri yapmak şeklinde belirlenmiştir.
- Güçlü ve zayıf yönler
Orman arazilerimiz oldukça fazladır ve her sene arttırılmaktadır fakat bunların değerlendirmesi yapılırken yanlış veya yetersiz uygulamalar yapılmaktadır.
Kırsal alanların terkedilmesi ve bakımsızlık
Kaçak avcılık
- Çalışma Alanına yönelik mevcut politikaların değerlendirilmesi
OGM’nin zayıf yönleri veya geliştirmesi gereken alanlar listesinde “Odun dışı ürün ve hizmetlerin yeterince değerlendirilememesi”
Planlamaların kısa süreli olması ve yakın çevresindeki idari yönetimlerle istişare edilmeden yapılması
Orman alanlarındaki biyoçeşitlilik tespitleri yapılacak, biyoçeşitlilik bir fonksiyon olarak amenajman planlarına entegre edilecek, bu alanlar düzenli olarak izlenecek ve korunması gerekenler koruma altına alınacaktır fakat yeterli teşvik ve personel bulunmamaktadır.
2/B arazilerinin halka açılması güzel bir uygulama fakat İngiltere’deki gibi büyük arazilere küçük yapılaşma sağlayacak ve kiralayan kişiye koruma önlemlerini alma şeklinde olmalı.
- Çalışma alanıyla ilgili Politika Önerileri
Yeni orman arazilerini belirlerken 100 yıllık plan yapılmalı. Çünkü ormanlardaki ağaçların 50 senede kesileceği ve şehirlerin genişlemesi hesaba katılarak ağaçlandırılacak alanların önceden tespiti gerekmektedir.
Orman olacak araziler şehirlere esen hakim rüzgarlara koridor oluşturacak şekilde planlanmalı ki temiz orman havası şehirlere ulaşsın.
Ormanları planlarken hayvanlar için doğal yaşam alanları oluşturulup zararlı böcek türlerini yiyen hayvanlar koruma altına alınmalı.
Tüm türkiyedeki Orman Genel Müdürlükleri bölgesel olarak Orman alanlarındaki biyoçeşitlilik tespitleri yapması.
İmara açılan arsalardaki değerli ağaç türlerinin kesilmesi yerine orman arazilerine taşınması ile ilgili OGM’lerince ağaç söküm dikim işlemi yapılabilir.
Ormanlara yeni bir kimlik kazandırmak adına millet bahçesi şeklinde meyve ormanları oluşturulabilir. Bu ormanlarda zararlı haşerelerden koruman için yararlı bitki ve hayvan yuvaları yapılarak doğal bir ekosistem kurulması gerekmektedir.
Orman arazilerinde izleme faaliyetlerinde güneş enerjisi veya rüzgar gülü ile çalışan küçük cameralarla merkezi bir ağa bağlı gözlem merkezi oluşturulmalı ve ORBİS sistemine bağlanması gerekmektedir.
Ağaç söküm makineleri bütün orman müdürlüklerine ekipmanlarıyla sağlanmalı.
Kendi kendine yeten ormanlar oluşturulmalı. Rüzgar ve güneş panellerine bağlı bir su sarnıcı sistemi ile dere yataklarından su orman arazilerine alttan drenaylarla taşınmalı.
Her bölgenin ağaç ve canlı familyasını gösteren bir aplication uygulaması yazılarak bunlara ilişkin budama hasat ve bakım yöntemlerine ilişkin bilgilerin paylaşılması. Bu sayede millet bahçeleri ve ormanları ziyaret eden insanlar kendi imkanlarınca doğru uygulamalar yapabilirler.
Orman arazilerine ağaç dikilmesi için vatandaşlara yıllık orman arazisi tahsisi yapılması ile vatandaşlar kendi alanlarında ağaç dikme, çalı yetiştirme, kuş evleri bırakma gibi sosyal sorumluluk projelerine sokulabilir. Etap olarak düzenleme yapılıp katılıma göre her sene katılanlara alan tahsis edilebilir.
Hazırlayanlar :
- Oğuzhan AKYENER
- Fahri SOMUNCU
Yazar
