Burak KAYAEL-TESPAM
IKBY yönetiminin Bağdat’tan bağımsız kendi başına petrol satmaya başladığından beri üzerinde durduğumuz birkaç önemli konu var. Birincisi bu durumun Irak’ın bütünlüğüne zarar vereceği ikincisi de bu petrol satışından kimlerin faydalandığı. TESPAM olarak her zaman öne çıkarmaya çalıştığımız konu bu satıştan bölgede Türkiye’ye rakip ülkelerin faydalandığı. IKBY’nin referandum öncesi ekonomik sıkıntısına eklenen referandum sonrası siyasi çıkmazın eklenmesini fırsat bilen bu ülkeler hangileri?
Bu ülkelerin başında İsrail ve Yunanistan geliyor. Ekim ayında IKBY’nin sattığı petrolün %43’ünü Yunanistan, yaklaşık %10’u İsrail tarafından satın alındı. Aynı ay IKBY’nin müşterileri arasında B.A.E., İtalya, İspanya, Hırvatistan, Polonya ve G.K.R.Y. yer almaktaydı. Kasım ayına gelindiğinde ise dün itibariyle satılan IKBY petrolünün %53’ü İsrail’e, %35’i Yunanistan’a ve %12’si de Hırvatistan’a satılmış durumda.
Daha önceki yazılarımızda Merkezi Irak Hükümeti’nin (MIY) kendisinden izinsiz yapılan IKBY petrol satışına karşı hukuki mücadele verdiğini söylemiştik. Bu sebepten dolayı başta İsrail olmak üzere bazı alıcılar Ceyhan limanından ham petrol yüklemesi yapan tankerlere başka ülkelere gidecekmiş gibi hedef bildirimi yaptırıyor kendi kıyılarına yaklaştığında da tankerin konum belirleme vericisini kapattırıp açık denizden kendi gemilerine petrolü transfer ediyor. Böylece MIY’nin takibinden kurtulabileceklerini sanıyorlar. Ancak günümüz teknoloji çağı ve bu tür satışları ve transferleri kamuoyuna açık teknolojilerle takip etmek mümkün.
Geçtiğimiz günlerde IKBY’de faaliyet gösteren özel bir firma yaptığı basın açıklamasında 2017’nin 3. çeyreğinde yaptığı petrol satışı karşılığı varil başına ortalama 36,86$ kazandığını ilan etti. Yine aynı firmanın yaptığı başka bir açıklamadan biliyoruz ki firmanın sahasında farklı jeolojik formasyonlardan 14 ila 27°API petrol üretilmekte (petrol piyasasının göstergesi olan Brent petrolden daha ucuza satılmasının sebebi, Brent: 38,3°API) ve yaptıkları üretimin maliyeti 8,54$/varil. Şirketin kazancının üzerine yukarıdaki fiyat üzerinden bu petrolü satın alan IKBY’nin de kar ettiği düşünülürse ortalama 40 – 42 $ bandında bir satış ücreti olduğu değerlendiriliyor. IKBY petrolünü cazip kılan da zaten piyasa fiyatlarının altına satılması. Eylül ayında MIY’nin Basra’dan yaptığı petrol satışında varil başına 50,06$ kazandığını da göz önünde bulundurursak neden İsrail gibi Orta Doğu’da sevilmeyen bir ülkenin IKBY petrolünün “gizli” alıcısı olduğunu anlayabiliriz.
TESPAM olarak başından beri savunduğumuz argümanı tekrar dile getirelim. IKBY’nin MIY’den bağımsız petrol satışı yapması Türkiye’ye siyaseten ya da ekonomik olarak gelir sağlamaz. Tam tersi Yunanistan ve İsrail gibi Türkiye’nin doğal rakiplerine fayda sağlar. Anlaşılan o ki hükümetimiz IKBY’den gelen boru hattının akışını durdurmak yönünde bir karar almadı ve çok büyük bir değişiklik olmadığı takdirde almayacak da. O zaman Türkiye’nin yapması gereken IKBY’nin kontrolündeki petrol/gaz sahalarının ve boru hatlarının kontrolünün MIY tarafından ivedilikle elde edilmesi için gereken yardımların yapılmasıdır. Böylece hem Irak’ın bütünlüğü korunmuş hem de Türkiye’nin rakiplerinin Irak’a ait petrolleri ucuza kullanması engellenmiş olur.
Yazar
