OĞUZHAN AKYENER
Hazar Coğrafyasında düşen petrol fiyatları sektörü ve yeni yatırımları etkilese de, özellikle İran’da önemli yatırımlar ve girişimler devam etmektedir.
Tüm bunların yanı sıra, Rusya ve Çin’in tüm coğrafyada artan etkinliği dikkat çekmektedir. Özellikle Çin’in finansal destekleri, Rusya’nın ise ortak girişimleri dengeleri değiştirmektedir. ABD’nin bu duruma müdahil olabilmek için özellikle Özbekistan’daki girişimleri dikkat çekicidir.
İlgili ülkeler hakkında bazı özet gelişmelere aşağıda yer verilmiştir.
İRAN
- Son 5 ayda Güney Pars sahasından yapılan üretim %15 oranında artış göstermiştir.
- Yıllık ortalama 12 milyar m3’lük flare gaz hacmine sahip olan İran, farklı tesislerde bu hacmi azaltabilmek için önlemler almaktadır. Bu kapsamda bazı Fransız şirketler ile Güney Pars 2. Terminal’de yapılacak işlemler ile ilgili anlaşma imzalanmıştır. İran ve Türkiye arasında bu konuda da iş birliği yapılması mümkün görülmektedir.
- Shadegan ve Ragsefid sahalarının geliştirilmesi ile ilgili Rus Zarubezhneft ile anlaşma imzalandı.
- Salman gaz sahasının geliştirilmesi kapsamında ihtiyaç duyulan teknoloji desteği ile ilgili Japon Toyo ile anlaşma imzalandı.
- Ülkede bir önceki yıla nazaran büyük ölçüde artış gösteren petrol ve gaz üretiminin daha da geliştirilebilmesi için ihtiyaç duyulan teknoloji transferi konusunda girişimler devam etmektedir.
- 34 milyar varillik yerinde petrole sahip olduğu düşünülen Yadavaran sahasının ilk fazının üretimi ile ilgili Çin’li Sinopec ile anlaşma imzalanmıştır.
- 5,6 milyar varillik yerinde petrol miktarı olan Kuzey Azadegan sahası ve 25 milyar varillik yerinde petrol miktarına sahip olan Güney Azadegan sahaları ile ilgili yine Çin’li CNPCI ile anlaşma imzalanmıştır.
- Kuzey Doğu bölgesi için Türkmenistan’a gaz bağımlılığını ortadan kaldıracak olan, 42”lik ve 170 km’lik Damghan – Sari boru hattı tamamlanmıştır.
- Hazar Kıta sahanlığı içerisinde yer alan bazı ruhsatların yatırım için verilmesi ile ilgili görüşme süreçlerinin sürdüğü açıklanmıştır. Bu kapsamda Norveçli, Çinli ve Hintli firmalar ile görüşmeler devam etmektedir.
- GES ve RES projeleri kapsamında yatırım planları yapan ve uluslararası yatırımcıları bekleyen İran’ın bu konuda ciddi beklentileri bulunmaktadır.
- Hindistan’a gaz ihracatı ile ilgili çalışmalar devam etmektedir.
AZERBAYCAN
- Düşük petrol fiyatları ve mevcut projelerin geliştirilmesi kapsamındaki devam eden yüksek yatırımlar sebebi ile bozulan iç ekonomiye müdahale için petrol gelirlerinin ve ilgili fonların kullanımı ile ilgili yeni düzenlemeler yapılması planlanmaktadır.
- ACG sahasının kontratı 2049’a kadar uzatılmıştır. Bu kapsamda yapılacak yeni yatırımlar ile sahadan elde edilebilecek toplam üretim arttırılacaktır.
- SOCAR hedeflediği gaz ticaret stratejileri çerçevesinde, Ukrayna’nın yer altı depolama tesislerini çok uygun koşullarda kullanabilmek için 3 yıllığına anlaşma imzaladı.
- Karabağ, Ashrafi ve Dan Ulduzu sahalarının işletilmesi ile Statoil ve Socar arasında görüşmeler devam etmektedir.
KAZAKİSTAN
- 15 Ekimde başlaması planlanan sevkiyat kapsamında Çin’e yıllık 5 milyar m3’lük gaz ihracatı konusunda anlaşmaya varılmıştır.
- Son bir yıl içerisinde Kaşagan sahasından yaklaşık 44 milyon varillik bir üretim yapıldığı açıklanmıştır.
TÜRKMENİSTAN
- TAPI boru hattının Afganistan ve Pakistan ayakları için çalışmalara devam edilmektedir.
- Çeleken sahasında yapılacak üretimin Azerbaycan üzerinden sevkiyle ilgili çalışmalar devam etmektedir.
- TAPI boru hattını beslemek için Galknysh sahasının 3. Fazı kapsamındaki çalışmalar devam etmektedir.
- 400 km uzunluğunda ve yıllık 30 milyar m3’lük bir taşıma kapasitesine sahip olacak olan Türkmen – Özbek – Tacik – Kırgız – Çin gaz boru hattının Tacik kısmı ile ilgili inşa faaliyetlerine başlanmıştır.
- İran ile petrol takas işlemleri yeniden başlatılmıştır.
ÖZBEKİSTAN
- Özellikle Rusya ve Çin’in teknik ve finansal destekleri ile ülkede uzun yıllardan sonra ilk defa düşen doğalgaz üretiminin önümüzdeki yıl 1,5 milyar m3 civarında artış göstereceği beklenmektedir.
- ABD ile Özbekistan arasında özellikle petrol ve gaz sektöründeki ortak projelerin hayata geçirilebilmesi için 2,6 milyar $’lık anlaşma imzalandı. Bu girişim ülkede artan Çin nüfuzunu azaltmaya çalışma girişimi olarak algılandı.
- Kazakistan ile, Çimkent – Cizzak arasında, yıllık ortalama 37 milyon ton kapasiteli bir petrol boru hattı inşa edilme kararı alındı.
