Her ne kadar düşüşe geçmiş olsa da kömür hala dünyanın en fazla kullanılan doğal kaynağı konumunda. Bunun nedeni kömürün dünya genelinde enerjinin yapı-taşını oluşturması. Tüm dünyada elektriğin %40’ı halen kömürden üretiliyor. Yakında petrolün yerini alabilir ve birincil enerji kaynakları arasında liderlik konumuna yükselebilir. Dünyanın çoğu bölgesinde bulunması, fiyatının ucuz olması ve dağıtımının kolay olması kömürü dünya enerji arenasında baskın durumda tutuyor.
***
Son rakamlara göre kömür rezervlerinin tüm dünyada 869 milyar ton seviyesinde olduğu tahmin ediliyor. Yaklaşık 115 yıllık kullanım ömrü kalsa da petrol ve doğalgazdan daha sonra tükenecek. Özellikle Asya ve Afrika’nın nüfuslarına sağlamaları gereken enerji düşünüldüğünde buralardaki rezervler çok daha önemli.
Çin dünyanın birinci, Amerika ise ikinci en büyük kömür üreticisidir. Bunları Hindistan ve Avustralya takip ediyor. Çin, Amerika Birleşik Devletleri, Rusya, Hindistan ve Avustralya tüm dünyadaki kömürün %75’ini tüketiyor. Yenilenebilir enerjinin hızlı yükselişine ve iklim değişikliği tartışmalarına rağmen kömür hala tüm enerji kaynakları içinde enerji gereksinimi bakımından en ön sıradaki yerini korumakta.
Dünyadaki toplam kömür üretiminin yaklaşık %90’ı Çin liderliğindeki on ülke tarafından gerçekleştirilmekte. İşte Dünya Enerji Konseyinden ve çeşitli ulusal ve uluslararası yayınlardan alınan verilere göre en önemli taş kömürü üreticileri konumundaki ülkelere ait istatistikler:
- Ukrayna
Ukrayna kömür üretimi 2013 yılında 64,98 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Son yıllarda ülkenin doğu bölgelerinden kaynaklanan sorunlar nedeniyle kok kömürü ve enerji eldesinde kullanılan kömür üretiminde bir gerileme yaşanıyor. Donetsk Bölgesinde kömür üretiminde %30’luk bir gerileme yaşandı. Sonuç olarak Ukrayna enerji üretiminde Güney Afrika ve Rusya’dan kömür ithal etmeye başladı.
- Kolombiya
2013 yılında kömür üretimi 85,5 milyon tondu ve bunun %94,3’ü ihraç edildi. Bu yılda madenlerin üretimi %18 arttı.
- Kazakistan
Aralık 2012 itibariyle Kazakistan 116,6 milyon tonla kömür üretiminde sekizinci sırada yer aldı. Kömür tüketiminde ise enerji üretim kapasitesinin yaklaşık %85’inin kömürden sağlanması nedeniyle 12. sırada. Ülke 33.6 milyar ton kömür rezervine sahip ve dünyada kömür rezervi olan ülkeler arasında sekizinci sırada. Kazakistan’da 400’den fazla kömür ocağı mevcut.
7.Güney Afrika
260 milyon ton’luk üretimle Güney Afrika yedinci sırada yer alıyor. 2012 yılında yurtdışına 74 milyon ton ihracat gerçekleştiren altıncı en büyük kömür ihracatçısı ülke. Çoğunlukla ihracat Avrupa, Çin ve Endonezya’ya yapılıyor. Elektrik üretiminin %90’ı ürettiği kömürden sağlanıyor. 2012 sonu itibariyle kömür rezervi 30,15 milyar ton civarında.
- Rusya
Rusya dünya kömür üretiminde altıncı sırada. 2012’deki 354,8 milyon tonluk kömür üretiminin %80’i buhar kömüründen geri kalanı kok kömüründen üretilmiştir. 2012’de 134 milyon ton kömür ihraç eden ülke en büyük üçüncü kömür ihracatçısıdır. 157 milyar tonluk kömür rezervi ile dünyadaki en büyük ikinci rezerve sahip ülkede kömür üretiminin yarısı açık ocak madenciliği ile yapılmaktadır.
- Endonezya
Endonezya 386 milyon kömür üretimi ile beşinci sırada. Endonezya elektrik üretiminin %44’ü kömürden sağlanıyor. Ülke 5,5 milyar ton kömür rezervine sahip.
- Avustralya
Avustralya kömür üretimi 2013 yılında 413 milyon tona ulaştı. Ülke kömür üretiminin %90’ını ihraç ediyor. Endonezya’dan sonra en çok kömür ihraç eden ikinci ülke konumunda. 76,4 milyar ton kömür rezervine sahip. Toplam kömür üretiminin %74’ü açık ocak madenciliğiyle gerçekleştirilmekte.
Hindistan
Hindistan 605 milyon tonluk kömür üretimi ile dünyada üçüncü ülke konumunda. Dünya kömür tüketiminin %8’i Hindistan’a ait ve dünyada kömür tüketiminde üçüncü sırada. Ayrıca 160 milyon tonluk kömür ithalatı ile dünyada Çin ve Japonya’dan sonra üçüncü büyük ithalatçı. Hindistan elektrik üretiminin % 68’i kömürden sağlanıyor. Yine 60,6 milyar tonluk kömür rezervi ile dünyada üçüncü sırada.
- Amerika Birleşik Devletleri
Amerika Birleşik Devletleri 2013 yılında 922 milyon tonluk kömür üretimi ile ikinci sırada yer aldı. Toplam dünya kömür üretiminin % 13’üne sahip ve ayrıca ikinci en büyük kömür tüketicisi. Dünya kömür tüketiminin %11’i bu ülkeden gerçekleştiriliyor. Elektrik üretiminin %37’si kömürden sağlanıyor. 237 milyar ton ile en büyük kömür rezervine sahip ülke.
1.Çin
Çin son 30 yıl içinde dünyadaki en çok kömür üreten ülke konumunda. 2013 yılında 3,7 milyar ton kömür üretimi gerçekleştirmiş olan ülke dünya kömür üretiminin %47’sini sağlıyor. Ayrıca dünya kömürünün yarısından fazlasını Çin tüketiyor. 114,5 milyar tonla dünyada üçüncü büyük kömür rezervine sahip. Kömür üretiminin yarısı elektrik üretiminde kullanılıyor. Elektrik üretiminin %80’i kömürden sağlanıyor.
Dünyada kömüre olan ihtiyaç her geçen gün artıyor ve termik santrallerde üretilen elektriğin büyük kısmı hala kömüre dayalı. Her ne kadar kömür çıkarma faaliyetleri ciddi ekolojik problemlere yol açsa da bunlarla ilgili önlemlerin alınması büyük gereklilik arz ediyor. Sonuç olarak, hükumetlerin madencilik ve kömür hazırlama alanında yenilikçi teknolojiler getirmesi gerekiyor. Bunu yaparken verimin artırılması ve çevresel sürdürülebilirlik ön planda tutulmalı. Politika yapıcıların uzun vadeli teknoloji çözümleri ile ortaya çıkmaları gelecekte yaşanabilecek küresel enerji problemlerinin önlenmesi açısından oldukça önem taşıyor.
Yazar
